راه های درمان اختلالات یادگیری در کودکان

اختلال یادگیری در کودکان ممکن است طیفی از مشکلات را شامل شود. مشکلاتی از قبیل؛ اختلال در صحبت کردن، گوش دادن، خواندن، نوشتن و مهارت های ریاضی. به طورکلی، میتواند به عنوان نقص درعملکرد فرد وآنچه از او انتظار می رود مشخص شود.  گفتار درمانی و کاردرمانی در اختلال یادگیری در بهبود ویا به حداقل رساندن این علائم کمک می کند.این نکته حائز اهمیت است که این اختلال در افرادی با هوش طبیعی رخ می دهد. کاردرمانی اختلال یادگیری در کودکان  کمک شایانی به این افراد می کند.فرد دارای اختلال یادگیری ممکن است در پردازش زبان، پردازش واجی، پردازش بینایی-فضایی، سرعت پردازش، حافظه و توجه و/یا عملکردهای اجرایی (به عنوان مثال برنامه ریزی و تصمیم گیری) اختلال داشته باشد.

اختلالات یادگیری در کودکان چیست؟

«اختلال یادگیری» یا «ناتوانی یادگیری» (Learning disability) وضعیتی است که در آن مغز در یادگیری مسائل با مشکل روبه‌رو است. در تعریفی دیگر، اختلالی که باعث شود وضعیت تحصیلی فرد، با توجه‌ به سن و آموزش و هوش او، از سطح انتظارها بسیار ضعیف‌تر باشد، اختلال یادگیری نامیده می‌شود. این مشکل بیشتر در کودکان دیده می‌شود و یادگیری بعضی مهارت‌ها را برای آن‌ها دشوار می‌کند. اختلال یادگیری می‌تواند بر خواندن، نوشتن، محاسبه کردن و مهارت‌های اجتماعی تأثیر منفی بگذارد. لباس انا و السا معمولا به چه رنگی می باشد؟ لباس السا و آنا ترکیبی از رنگ سفید و آبی است.

در این‌ بین در مورد اختلالات یادگیری در کودکان بیش فعال بگوییم که در خیلی از بچه‌های مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD)، نوعی اختلال یادگیری هم وجود دارد، ولی بیش‌فعالی به‌تنهایی در بین اختلالات یادگیری قرار نمی‌گیرد.

طبق برآوردها، از هر پنج کودک دبستانی یک نفر آن‌ها اختلال یادگیری و تمرکز دارد. نکته مهم این است که در اغلب اوقات، نشانه‌های اولیه این اختلال در کودکان نوپا و همین‌طور بچه‌های ۳ تا ۵ ساله پدیدار می‌شود. البته روند رشد هر کودک با دیگری متفاوت است و سر زدن یک رفتار خاص از کودک ممکن است کوهی از دلایل مختلف داشته باشد که به ناتوانی یادگیری ارتباطی ندارد، ولی چیزی که مسلم است آن است که هرچه والدین و معلم‌ها زودتر به این اختلال پی ببرند و اقدامات لازم را انجام دهند، بچه‌ها هم در مدرسه و هم در اجتماع عملکرد بهتری خواهند داشت.

علت اختلال یادگیری در کودکان چیست؟

هنوز درست نمی‌دانیم که چه عواملی اختلالِ یادگیری را به وجود می‌آورند. به احتمال زیاد، علت بروز این مشکل در هر بچه‌ای نسبت به دیگری متفاوت است.

شماری از این اختلالات ممکن است به‌خاطر آن ایجاد شوند که بخش‌هایی از مغز کودک در پردازش اطلاعات به مشکل برمی‌خورد. در برخی موارد هم اختلال به این دلیل پیش می‌آید که کودک، مثلاً به‌خاطر داشتن اختلال بیش‌فعالی، در تمرکز و توجه در کلاس درس دچار مشکل می‌شود.

بعضی از عواملی که می‌توانند در بروز این مشکل تاثیر داشته باشند، این‌ها هستند:

• ژنتیک و سابقه خانوادگی
• آسیب‌های رخ‌داده در دوران جنینی یا نوزادی، مثلا در معرض الکل یا داروهای قوی قرار گرفتن
• شوک روحی-روانی
• ضربه به سر یا ابتلا به بیماری عصبی
• عوامل محیطی، مانند قرار داشتن در معرض مواد سمی از جمله سرب

ولی باز نمی‌توان در علت دچار شدن کودکان به این اختلال اطمینان داشت و اینکه یکی از این موارد را دال بر مدرک بگذاریم اشتباه است.

نشانه های اختلال یادگیری کودکان

علائم اختلال یادگیری در کودکان کدام‌ها هستند؟ برای آنکه ببینید آیا مراحل رشد کودک شما به‌خوبی طی می‌شود یا خیر، می‌توانید به پرسش‌های زیر که با توجه‌ به بازه سنی شروع علائم دسته‌بندی شده‌اند، پاسخ دهید. فقط توجه داشته باشید که با تکیه بر این توضیحات نمی‌شود مطمئن شد که کودک به ناتوانی یادگیری دچار است یا خیر  لباس زیبای خفته  برای عکاسی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

علائم اختلال یادگیری کودکان ۱ تا ۳ سال

پرسش:

• آیا زمانی که دوستان فرزندتان نامش را صدا می‌کنند، او واکنشی نشان نمی‌دهد؟

درصورتی‌که جواب این سوال مثبت است، ممکن است مشکلی در پردازش شنیداری یا دیداری کودک وجود داشته باشد که نمی‌گذارد او چیزهایی را که می‌بیند یا می‌شنود متوجه شود یا درست تحلیل کند. این مشکل می‌تواند بر صحبت کردن، به خاطر سپردن و تجسم فضایی او تاثیر منفی بگذارد.

علائم اختلال یادگیری کودکان ۴ تا ۹ سال

۳ تا ۴ سالگی:

پرسش‌ها:

• آیا دایره لغات کودک به حداقل ۲۰۰ کلمه می‌رسد؟

بیشتر بچه‌های سه ساله کلماتی مانند اسامی اعضای بدن، وسایل روزمره و ضمایر اصلی مثل «تو» و «من» را یاد دارند و می‌توانند با «چرا؟» جمله بسازند و کلمات را جمع ببندند. در این سن‌ و سال، مشکل گفتاری و زبانی ممکن است نشانه اختلال یادگیری، از جمله مشکلات شنوایی و اختلال پردازش گفتار باشد؛ وضعیتی که در آن مغز کودک در تفسیر زبان یا استفاده از آواها با مشکل رو به‌ رو است.

کم‌شنوایی تشخیص داده‌ نشده و عفونت مزمن گوش هم از بیماری‌هایی هستند که می‌توانند رشد مهارت‌های گفتاری را عقب بیندازند. معمولاً سیستم شنوایی کودک یک بار در بدو تولد و سپس در حدود ۵ سالگی معاینه می‌شود، اما اگر نگران هستید، می‌توانید پیش از این سن به پزشک اطفال مراجعه کنید.

• آیا کودک می‌تواند بگوید چند سالش است؟

بچه‌ها در ۳۶ ماهگی باید بتوانند مفهوم «تعداد» را درک کنند و با کمک انگشتانشان، سن خود را نشان دهند. آن‌ها باید قادر به «شمارش» باشند و بتوانند چندین عدد را به‌ترتیب بشمارند (البته خیلی اوقات ممکن است بعضی از آن‌ها را جا بیندازند). در چهار سالگی کودکان معمولاً می‌توانند تا عدد ۲۰ بشمارند. تأخیر در کسب این توانایی‌ها می‌تواند نشانه «دیسکلکولیا» باشد که اختلالی است که در درک اعداد و مفاهیم ریاضی مشکل ایجاد می‌کند.

• فرزندتان حروف الفبا را بلد است؟

از سه تا چهار سالگی بچه‌ها باید بتوانند حداقل ۱۰ حرف از حروف الفبا را با دیدنشان تشخیص دهند. بعضی از آن‌ها نام خودشان و حتی تعدادی از کلمات پرکاربرد را می‌شناسند. اینکه کودک در این زمینه از هم‌سن‌وسال‌های خود عقب باشد، ممکن است نشانه اختلال در پردازش زبان یا «دیسلکسیا» باشد. این وضعیتی است که در آن کودک در خواندن، نوشتن و نگارش املای درست کلمات با مشکل روبه‌رو می‌شود.

• آیا فرزندتان تلاش می‌کند نوشته‌ها را بخواند؟

بچه‌های سه تا پنج ساله می‌توانند درباره عکس‌هایی که در کتاب‌ها می‌بینند صحبت کنند. آن‌ها ممکن است با ورق زدن صفحه‌های کتاب، ادای خواندن را در بیاورند و با نگاه کردن به تصاویر آن، داستانی از خودشان سر هم کنند. در چهار سالگی، بیشتر بچه‌ها قادرند خط‌هایی از کتاب مورد علاقه‌شان را از حفظ بخوانند و حتی زمانی که پدر و مادر بخش‌هایی از داستان را جا می‌اندازند، به آن‌ها تذکر دهند!

این نشان می‌دهد کودکان می‌فهمند که همان‌طورکه نقاشی‌ها به روایت داستان کمک می‌کنند، حروف نوشته‌شده در صفحه هم معنای خاصی دارند. در واقع این مسئله ساده ولی مهم، زمینه را برای باسواد شدن آن‌ها فراهم می‌کند.

•  آداب پای سفره نشستن کودکتان چگونه است؟

بین سه تا چهار سالگی، بیشتر کودکان می‌توانند قاشق و چنگال را با «انگشتانشان» بگیرند (بچه‌های کوچک‌تر معمولا برای این کار دستشان را مشت می‌کنند). در این سن‌ و سال بچه‌ها همچنین باید قادر باشند که ماژیک و مداد شمعی‌های ضخیم را با انگشتانشان نگه‌دارند. کودکانی که نمی‌توانند این کار انجام دهند احتمال دارد مهارت‌های حرکتی‌شان به اندازه کافی رشد نکرده باشد. این مسئله ممکن است نشانه «دیسگرافی» باشد که به آن اختلال املا نویسی یا نوشتار پریشی هم می‌گویند. این اختلال، نوشتن را برای کودکان دشوار می‌کند.

• کودک به‌آسانی از پله بالا و پایین می‌رود؟

کودکان در سه سالگی باید قادر باشند بپرند، به‌سادگی از پله بالا و پایین بروند و درها را از دستگیره بگیرند و باز کنند. اگر کودکی از پس انجام این کارها برنیاید، ممکن است توانایی حرکتی او به‌اندازه کافی رشد نکرده باشد.

• آیا فرزندتان واقعا با بچه‌های دیگر بازی می‌کند؟

در بازه ۳ تا ۴ سالگی، کودک باید بتواند با بچه‌های دیگر همبازی شود؛ نه آنکه در جمع آن‌ها حضور داشته باشد ولی غرق تصورات خودش باشد. اگر چنین مسئله‌ای وجود دارد، با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید؛ چرا که ممکن است در مهارت‌های اجتماعی ضعف داشته باشد.

۴ تا ۵ سالگی:

پرسش‌ها:

• آیا رشد عاطفی کودک نسبت به هم‌سن‌ و سال‌هایش کمتر است؟

در کودکان مبتلا به اختلال «بیش‌فعالی» (ADHD) ممکن است رشد مغز نسبت به هم‌سن‌ و سالان آن‌ها تا ۳ سال عقب‌تر باشد. بچه‌ها در سن چهار-پنج سالگی باید قادر باشند با هم‌سن‌های خود بجوشند و ناراحتی خود را بدون کتک‌ کاری یا کج‌ خلقی ابراز و مدیریت کنند.

درست است که بزرگسال‌ها هم گاهی از کوره در می‌روند، ولی یک کودک پنج ساله باید بتواند در حدی از این سن انتظار می‌رود، با احساساتش کنار بیاید؛ مثلاً در برخورد با مشکلات، به‌جای آنکه مانند بچه‌های کوچک‌تر زود تسلیم شود، از خود پافشاری و پشتکار بیشتری نشان دهد. اگر این‌طور نیست، حواستان به این مسئله باشد و در صورت لزوم آن را با متخصص مطرح کنید. لباس پرنسسی سفید برفی  به تقویت آداب معاشرت کودکان کمک می کند.