بالاخره تلویزیون ۱۱.۵ درصد مخاطب دارد یا ۷۲ درصد؟ / سقوط آزاد آمار مخاطب صدا و سیما هم‌زمان با جهش ۲هزار و ۳۸۰ درصدی بودجه آن طی ۱۰ سال
مهسا بهادری: مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه، دولت را مکلف کرد بودجه سال ۱۴۰۳ سازمان صداوسیما را با افزایش قابل‌توجهی به ۲۴هزار میلیارد تومان برساند. این یعنی در سال پیش رو، صداوسیما روزی ۶۵ میلیارد و ۷۵۰میلیون تومان برای دولت خرج دارد که البته بخش زیادی از این هزینه‌ها بخاطر بالا بودن تعداد کارکنان این سازمان است. طبق آمار رسمی سازمان صدا و سیما نزدیک به ۴۸هزار نیرو دارد. این در حالی است که شبکه‌ای مانند فاکس نیوز ۱۳۰۰، سی‌ان‌ان ۴۰۰۰، سی‌سی تی‌وی ۱۰هزار، ان اچ کی ژاپن ۱۰هزار، و بی بی سی ۲۰هزار نیرو دارند.
با این حال خود سازمان هم هر سال، رقم‌های کلانی از پخش تبلیغات و برنامه‌های مشارکتی و رپرتاژی و … درآمد دارد.
به طور مثال صداوسیما در سال ۱۴۰۳ و بر اساس جدولی که این سازمان از جدول هزینه‌های تبلیغاتی منتشر کرده، درآمدی که به صورت حداقلی از پخش زنده بازی‌های استقلال و پرسپولیس ۳۲ هزار میلیارد تومان و حداکثر ۵۸ هزار میلیارد از بازی‌های پخش زنده استقلال و پرسپولیس درآمد دارد، یعنی بیش از دوبرابر بودجه دریافتی در این سال. این آمار و ارقام تنها با در نظر گرفتن بازی‌های استقلال و پرسپولیس و بدون احتساب پخش بازی‌های فوتبال خارجی، بازی‌های تیم ملی، استانی و… است.
طبق تعریف ما کسی که بالای ۱۵ دقیقه برنامه‌های صداوسیما را می‌بیند او را به عنوان مخاطب در نظر می‌گیریم
دیگر نمی‌توان حرفی از ۸۰ درصد و ۹۰ درصد مخاطب به میان آورد
به کمی قبل‌تر بازگردیم اواخر فروردین امسال بود محسن شاکری‌نژاد، رییس مرکز تحقیقات صداوسیما اعلام کرد که دیگر نمی‌توان حرفی از ۸۰ درصد و ۹۰ درصد مخاطب به میان آورد. این دوره در تمام دنیا تمام شده است. چرا که مخاطبان دیگر محتوای تلویزیونی چه فیلم، سریال و برنامه را منحصراً از قابِ نمایشگر تلویزیون دنبال نمی‌کنند و اصطلاحاً از برودکست به سمت برودبند رفته‌اند. به مراتب برودبند گوی سبقت را از برودکست گرفته و به این جهت دوره سریال خیابان‌خلوت‌کن تمام شده است. ما در آخرین نظرسنجی که الان داریم تقریباً ۸۰ درصد کودکان ما برنامه‌های صداوسیما را تماشا می‌کنند که فقط منحصر به شبکه کودک نیست و می‌تواند در شبکه امید و شبکه‌های دیگر باشد.»
از طرفی در ۲۵ آنلاین محسن شاکری‌نژاد، رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما گفت: «تمام تلویزیون‌های دنیا با یک ریزش مخاطب در نسل زد مواجه هستند. ماهم وقتی نظرسنجی می‌کنیم می‌بینیم در بازه سنی ۱۸ تا ۳۰ سال با کاهش مخاطب مواجه هستیم. در این نظرسنجی که اوایل تابستان اتفاق افتاد در روستاها ۷۸.۰۳، در شهرستان‌های تابعه هراستان ۶۹.۰۹ و در مرکز استان ۶۷.۰۳ درصد ما مخاطب داشتیم که وقتی بخواهیم میانگین بگیریم تقریبا ۷۲ درصد میزان مخاطب رسانه ملی است. »
او گفت: «طبق تعریف ما کسی که بالای ۱۵ دقیقه برنامه‌های صداوسیما را می‌بیند او را به عنوان مخاطب در نظر می‌گیریم، این افراد الزاما به این معنا نیست که فقط تلویزیون را تماشا می‌کنند، حتما امروز با گستردگی فضای مجازی در کشور و دسترسی مردم به اینترنت در واقع خیلی موقع‌ها هست که در کنار تلویزیون در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی فعال هستند و استفاده می‌کنند و این به این معنا نیست که این ۷۲ درصد فقط صداوسیما را می‌بینند.»
تلویزیون در بهار بین ۲تا ۲۲ درصد مخاطب داشت
همه ما می‌دانیم که بودجه صداوسیما ۲۴ هزار میلیارد تومان است، این بودجه در سال ۱۴۰۲ رقمی حدود ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود و در یک بررسی جامع متوجه می‌شویم که در ده سال گذشته بودجه صداوسیما از ۹۶۷ میلیارد تومان به ۲۴ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است یعنی رقمی حدود ۲هزار و ۳۸۰ درصد افزایش و آن هم برای ۲۴ درصد مخاطب طبق گفته جلیلی و کاهش مرجعیت رسانه‌ای طبق نظرسنجی ایسپا.
اما پرسش اصلی اینجاست که چرا نمی‌توان انتظار چنین درصد بیننده‌ای را داشت؟ در جواب احتمالا با این ماجرا مواجه می‌شویم که به هر حال در این میان پای شبکه نمایش‌خانگی و فضای مجازی هم به میان آمده و یک درصدی از مخاطب را به خودش اختصاص داده است؟ اما چرا صداوسیما حتی ۵۰ دردصد هم مخاطب ندارد؟ بر اساس صحبت پیمان جبلی در شب یلدا و شب نوروز روی هم رفته ۱۶۷ میلیون مخاطب و برای برنامه‌ها وجود داشته و از طرفی هم جبلی اعلام کرده برنامه‌های نوروزی ۸ درصد افزایش مخاطب داشته است و این در شرایطی است که آماری از مخاطبان تلویزیون پیش از سال نو منتشر شد که نشان می‌داد درصد مخاطبان تلویزیون بین ۲ تا ۲۲ درصد است.
چرا از مخاطب بالای ۷۰ درصد ناراحتید؟
با این حال در جدیدترین نظرسنجی ایسپا اعلام شده که تنها ۱۲.۵ درصد مردم اخبار را از سازمان صدا و سیما دریافت می‌کنند. در حالی که در سال ۱۳۹۶، این آمار عدد ۵۱درصد را نشان می‌داد.
سازمان صدا و سیما در حوزه سرگرمی سازی هم شکست خورده است. طبق نظرسنجی ایسپا تنها ۱۱.۵ درصد مردم فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیون را دنبال می‌کنند در حالی که این آمار برای پلتفرم‌های نمایش فیلم داخلی ۱۸.۷درصد است.
بعد از انتشار این آمار و تناقض آن با صحبت‌های محسن شاکرنژاد، صداوسیما رسانه‌هایی را که برپایه نظرسنجی ایسپا نتیجه گرفته بودند مخاطبان تولیدات سازمانی با بودجه سالانه ۲۴هزار میلیارد تومان کاهش‌یافته به «بی‌اخلاقی رسانه‌ای، شیطنت رسانه‌ای، فریب افکار عمومی و تحریف واقعیت» متهم و خاطرنشان کرده است: «رئیس صداوسیما تصریح کرد: عجیب این است که برخی از چهره‌ها و رسانه‌ها از اینکه رسانه ملی بالای ۷۰ درصد مخاطب داشته باشد ناراحتند. چرا باید ناراحت باشند؟ رسانه ملی جمهوری اسلامی در جنگ نابرابر رسانه‌ای با جبهه استکبار قرار دارد؛ پس باید از آن حمایت بشود، اما مورد تخریب قرار می‌گیریم. نظرسنجی‌های معتبر می‌گویند به طور طبیعی مخاطبان صدا و سیما نسبت به باقی سکوها و مراجع رسانه‌ای در رتبه بسیار بالایی قرار دارند. البته این مورد جدید و عجیبی نیست.»
۲۴۵۲۴۵