چانه‌زنی بر سر استاندارد پرستار به ازای تخت/ بسته جدید تعرفه خدمات پرستاری
در گفت‌وگوی تفصیلی با آنا مطرح شد؛
رئیس کل نظام پرستاری با اشاره به حمایت رئیس جمهور منتخب در سالهای تصدی وزارت بهداشت از تشکیل این سازمان، ابراز امیدواری کرد که دولت جدید حمایت‌های خوبی از جامعه پرستاری کشور داشته باشد.
گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا- یاسر مختاری: در ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری خبر استعفای محمد تقی جهانپور رئیس کل سازمان نظام پرستاری، بسیاری را در شگفتی فرو برد چرا که از آغاز دوره جدید هیئت مدیره سازمان نظام پرستاری، زمان چندانی سپری نشده و مشکلات جامعه پرستاری کشور همچنان لاینحل باقی مانده بود.
در همان روز شورای عالی نظام پرستاری «احمد نجاتیان» یکی قائم مقام اسبق سازمان نظام پرستاری را به عنوان رئیس کل این سازمان برگزید تا سکان مهمترین و گسترده‌ترین نهاد غیر دولتی پرستاران را در دست گیرد. به همین مناسبت آنا گفت‌وگویی را با نجاتیان انجام داده است و به چالش‌های پیش‌روی پرستاران و برنامه‌های سازمان برای مواجه و حل این چالش‌ها پرداخت.
*جامعه پرستاری چالش‌های بسیاری را تجربه می کند، کمبود نیرو در بیمارستان‌ها، مهاجرت پرستاران، سختی استخدام و جذب نیروی جدید پرستار، اعتراض پرستاران نسبت به تعرفه‌ها و موارد متعدد دیگر، با توجه به اینکه انتخاب شما از سوی شورای عالی نظام پرستاری به عنوان رئیس کل سازمان نظام پرستاری با انتخاب رئیس جمهور جدید همزمان شده است به صورت کلی برنامه شما برای حل این چالش‌ها و تعامل با دولت چیست؟
سازمان نظام پرستاری اوایل دهه هشتاد با حضور دکتر پزشکیان در وزارت بهداشت راه اندازی شد، ایشان از جمله مدافعان تشکیل این سازمان بود. در سالهای اول فعالیت سازمان، با ایشان کار کردیم و تجربه خیلی خوبی را از تعامل با ایشان داریم. از سوی دیگر به نظر می‌رسد رویکرد دولت جدید نسبت به نهادهای مدنی خوب باشد و اعتماد به نهادهای مدنی مانند سازمان نظام پرستاری به عنوان یک نهاد حرفه‌ای که می‌تواند به تحقق اهداف نظام سلامت کمک کند باید در این دولت افزایش یابد.
سازمان نظام پرستاری یک سازمان عمومی غیر دولتی است که یک سری وظایف را در جهت تامین حقوق افراد و افزایش مراقبت‌های مردمی بر عهده دارد که کاملا در راستای اهداف و وظایف وزارت بهداشت است. در برنامه هفتم توسعه چندین حکم در حوزه پرستاری داریم که باید با همکاری سازمان نظام پرستاری و وزارت بهداشت جلو برود در روزهای اخیر هم طی پیامی به به رئیس جمهور اعلام آمادگی کردیم که با ظرفیت سیصد هزار نفر جامعه پرستاری آماده‌ایم که این نقش‌ها را ایفا کنیم. قطعا مشارکت جامعه پرستاری در نظام سلامت می‌تواند سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های این نظام را با موفقیت بیشتری مواجه کند. همچنین همراهی کلی نظام سلامت، وزیر بهداشت و دولت بعدی را که می خواهند در حوزه سلامت فعالیت کنند به همراه داشته باشد.
نظام سلامت با مشکلاتی در حوزه پرستاری مواجه هستیم که مانع ارائه خدمت مناسب
برای اینکه مشارکت جامعه پرستاری در نظام سلامت تحقق پیدا کند، لازم است چندین زیرساخت فراهم شود، نخست اینکه وزارت بهداشت و دولت باید این موضوع را در دستور کار خود بگذارند و در جایگاه‌های سیاستگذاری و مدیریت‌های کلان در وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی از ظرفیت بسیار خوبی که در جامعه آکادمیک پرستاری و مدیران ارشد پرستاری وجود دارد استفاده کنند، قطعا این به کارگیری ظرفیت‌ها می‌تواند به دولت کمک کند تا همراهی جامعه پرستاری را داشته باشد.
از آن سو در نظام سلامت با مشکلاتی در حوزه پرستاری مواجه هستیم که مانع ارائه خدمت مناسب به مردم است. شاید بزرگترین و متداول‌ترین مشکل ما کمبود نیرو و مهاجرت نیروی انسانی است؛ مهاجرت به یک معضل در کشور ما تبدیل شده و موجب خروج نیروهای باتجربه ما می‌شود.
خوشحالیم در حوزه استخدام نیرو، رئیس جمهور در صحبت‌های شان اشاره کردند که به شرکت‌های خصوصی در حوزه سلامت معتقد نیستند و پرستاری باید شغل حاکمیتی محسوب شود. باید به این نگاه کنیم که هنوز بخشی از همکاران عزیز پرستار که دوران کرونا جانفشانی و الان فاقد استخدام هستند، قرار دادهای کاری این افراد در دوران کرونا تمدید شد تا از بحران بگذاریم تا چند روز آینده اطلاعات جامعی از چند نفری که هنوز تبدیل وضعیت نشده اند جمع آوری می‌کنیم و به دولت و وزیر بعدی بهداشت ارائه خواهیم داد.
در حال حاضر الان آمار دقیقی از پرستارانی که تعیین وضعیت نشده باشند نداریم و در حال جمع آوری آمار هستیم. اعتراضاتی وجود دارد و درخواست‌های به حقی ارائه می‌شود. به دلیل کمبود نیرو همکاران پرستار مجبور شدند یک تا یک و نیم شیفت اضافه کار داشته باشند. بیشتر پرستاران تمایلی به این اضافه کار ندارند چرا که مبلغ خیلی کمی برای آن در نظر گرفته‌اند. رئیس جمهور منتخب هم در صحبت‌های انتخاباتی شان به این نکته اشاره کردند، حرکت خوبی هم در دولت سیزدهم در حال انجام است که افزایش مبالغ اتفاق بیفتد و اگر دستور آن ابلاغ شود امیدواریم در دولت آینده بدون مانع اجرا شود.
استاندارد متفاوت
*در سه دوره قبل فعالیت نظام پرستاری، طیف شما و حتی طیف‌های بعدی که در سازمان نظام پرستاری همواره با دولت به ویژه وزارت بهداشت و سازمان استخدامی این چالش را داشت که با وجود کمبود نیروی پرستار و علی‌رغم تعداد بسیار زیاد فارغ التحصیلان این رشته، ردیف استخدامی کاملی برای رفع معضل بیکاری پرستاران فارغ‌التحصیل و جبران کمبود نیرو اختصاص داده نمی‌شود، از سوی دیگر اضافه کاری اجباری پرستاران را آزار می دهد، چه برنامه‌ای برای حل این چالش‌ها دارید؟
چالش ما با وزارت بهداشت نبوده چون وزارتخانه همیشه خود از کمبود پرستار زیان دیده است؛ وقتی نیروی کم است مجبور هستند از پرستار خسته استفاده کنند و پرستار را به صورت دو شیفت سر کار بیاورند. وزارت بهداشت همیشه درخواست داشته به استانداردی از نیروی انسانی برسد. مشکلی که سال‌ها داریم و متأسفانه هنوز حل نشده دیدگاه سازمان اداری و استخدامی و سازمان برنامه و بودجه است؛ ما هنوز با سازمان‌هایی که دست اندرکار اعطای مجوز جذب نیرو هستند به نتیجه و تفاهم نرسیده‌ایم که به ازای هر تخت بیمارستانی نیاز به چند نیروی پرستاری داریم و به استناد آن نیرو تخصیص داده شود، هنوز تفاوت دیدگاه بین سازمان اداری استخدامی و وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری وجود دارد.
چالش ما با وزارت بهداشت نبوده چون وزارتخانه همیشه خود از کمبود پرستار زیان دیده است
به نظر می رسد در این دولت یکی از اولویت‌های ما باید این باشد که به یک تفاهم و نُرم استاندارد برسیم و بدانیم اگر بیمارستانی صد تخت بستری دارد چه تعداد پرستار و کادر پرستاری برای آن مورد نیاز است و دولت چه تعداد مجوز استخدام به این بیمارستان اعطا کند، اگر این مساله را حل کنیم گام مهمی برداشته‌ایم. گفتگو‌های زیادی شده اما هنوز عددی که سازمان اداری و استخدامی گفته نپذیرفته ایم و نقد جدی بر روی آن داریم.
*عدد سازمان اداری و استخدامی چیست؟
آنها جمع کل نیروهای بیمارستانی را به ازای هر تخت 2.5 اعلام کرده‌اند. در سازمان نظام پرستاری معتقدیم که به ازای هر تخت بیمارستانی باید 1.8 پرستار و 2.5 کادر پرستاری وجود داشته باشد. البته این قابل چانه زنی است. ما مستندات علمی و پژوهش‌هایی داریم، آنها هم مستندات خود را دارند. شاید بتوان این مساله را در دولت جدید حل کرد و با یک دستور حاکمیتی به عدد مناسبی برسیم و سازمانها مکلف باشند این عدد را برای وزارت بهداشت فراهم کرده و منابع مالی آن را تأمین کنند.
بنای تقابل با وزارت بهداشت نداریم
*در دوره‌های قبل فعالیت سازمان پرستاری که شما و طیف شما بر آن حاکم بودند همواره به شما این انتقاد را وارد می‌کردند که با سیاست‌های درمان‌محور و پزشک محور وزارت بهداشت همراه هستید و در جایی که لازم بوده نتوانستید حقوق پرستاران را استیفا کنید آیا در این دوره هم خود را به وزارت بهداشت نزدیک می‌کند؟
این به نگاه ما به سازمان نظام پرستاری ربط دارد. سازمان نظام پرستاری یک سازمان ضد حاکمیت نیست تا بخواهد مقابل حاکمیت بایستد. درمان محوری یک موضوع است اما مگر همراهی با وزارت بهداشت بد است؟ مگر نظام پرستاری قدرت اجرایی دارد که مقابل وزارت بهداشت به ایستد و حرف بزند؟ تجربه سی ساله من در نظام پرستاری این را می‌گوید هر زمانی در همه دوره‌ها و گروه‌ها اگر دستاوردی داشته به دلیل همراهی با وزارت بهداشت بوده است. ما هیچ موقع در تقابل با وزارت بهداشت چیزی به دست نیاورده‌ایم البته این به معنی عدم استقلال ما نیست. سازمان نظام پرستاری مستقل است و باید استقلال مان را حفظ کنیم ولی با تعامل پیش برویم.
معتقدیم اگر بتوانیم با تعامل پیش برویم بهتر از این است که تقابل پیش بیاید. بعضی مواقع ممکن است منافع پرستاری تقابل را پیش بیاورد مثل زمانی که بحث برداشتن معاونت پرستاری مطرح بود وارد تقابل شدیم و گفتیم این کار درست نیست. الان هم همین موضع را خواهیم داشت ولی تا جایی که بتوانیم با تعامل پیش برویم اصلا دنبال تقابل نخواهیم رفت، چون خودمان را نهادی در کنار دولت و وزارت بهداشت می‌دانیم که هدفش کمک به حل معضلات مردم و ارتقای کیفیت مراقبت های پرستاری و حل مشکلات پرستاری است. این هدف را برای خودمان تعیین کردیم در این راه اگر اهداف وزارت بهداشت همراه بود حتما همراهی می کنیم و از وزیر بهداشت بعدی که این کار را انجام بدهد حمایت خواهیم کرد ولی اگر منافع مردم تهدید شود یا پرستار فضای مناسب برای ارائه خدمت نداشته باشد، ما نظر مخالف را خواهیم داشت.
*در سال های اخیر و به ویژه در دوران کرونا بسیاری از افراد منتقد قراردادهای 89 روزه پرستاری بودند و می‌گفتند وزارت بهداشت در این خصوص کاری نکرده است؛ برنامه نظام پرستاری در این خصوص چیست؟
معتقدیم شغل پرستاری جزو مشاغل حاکمیتی است و این را قبلا در بندهای قانونی داشتیم بنابراین این وظیفه حاکمیت است که این خدمت را برای مردم فراهم کند و امنیت شغلی را برای کارکنان پرستاری فراهم کند تا بدون دغدغه خدمات ارائه دهند. این دیدگاه ماست و به هیچ عنوان قراردادهای 89 روزه و شرکتی را قبول نداریم البته در دوران کرونا به دلیل ماهیت کرونا، بسیاری از پرستاران از حضور در مراکز بیمارستانی با هر قراردادی استقبال کردند، حتی مشاغل خود در بخش خصوصی را ترک کردند و به دولت در این زمینه کمک کردند. این استثنا است اما در شرایط عادی این را نمی‌پذیریم. امیدواریم با تعهدات و قول هایی که دکتر پزشکیان داده‌اند این موضوع استخدامی شرکتی و قراردادی از پرستاری رفع شود. اگر بخواهیم جلوی مهاجرت پرستاران را بگیریم قطعا باید شرایط امنیت شغلی را برایشان فراهم کنیم.
بسته جدید تعرفه خدمات پرستاری
*با توجه خطراتی که مهاجرت پرستاران برای جامعه دارد برای کاهش مهاجرت‌ها و همچنین تعرفه خدمات پرستاری چه برنامه‌ای دارید؟
برای معضل مهاجرت نیازمند یک کارگروه و کار ویژه خاصی هستیم. دوره قبل برنامه‌ای را شروع کردیم اما نتوانستیم جلو ببریم، رفع این چالش تنها مرتبط به یک دستگاه نیست بلکه همه باید در این حوزه کارکنند. ما برنامه هایمان را در آینده اعلام می‌کنیم چون مهم است.
برای تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری یک مدل بازپرداختی را طراحی کرده‌ایم که مهمترین مشخصه‌اش شفافیت در نحوه درآمد و پرداخت به پرستاران است و ارتباط مستقیم بین درآمد و پرداختی است. این مدل آماده شده و به وزیر بهداشت و دولت جدید آن را ارائه خواهیم کرد. این مدل جدید مشکلات فعلی را در این حوزه حل می‌کند.