متن درخواست اجراییه چک | نمونه جامع و راهنمای کامل تنظیم
متن درخواست اجراییه چک
تصور کنید پس از یک معامله، چکی را دریافت کرده اید که در موعد مقرر نقد نمی شود و با برگشت خوردن آن، نگرانی بابت وصول طلب، ذهن شما را درگیر می کند. در چنین شرایطی، متن درخواست اجراییه چک، کلید گشایش مسیری حقوقی و سریع برای احقاق حق شماست. این درخواست، ابزاری قدرتمند است که به دارنده چک کمک می کند تا بدون نیاز به طرح دعاوی طولانی مدت حقوقی یا کیفری، مستقیماً از طریق مراجع قضایی، نسبت به وصول وجه چک اقدام کند. آگاهی از نحوه صحیح تنظیم و پیگیری آن، می تواند تفاوت چشمگیری در سرعت و موفقیت وصول مطالبات ایجاد نماید.
وقتی کسی با چالش وصول مطالبات خود از طریق یک چک برگشتی مواجه می شود، اغلب به دنبال سریع ترین و مطمئن ترین راهکار قانونی می گردد. در این میان، فرآیند اجراییه چک، به دلیل ماهیت سند لازم الاجرای آن، به عنوان یکی از موثرترین گزینه ها پیش روی دارنده چک قرار می گیرد. قانون گذار، به ویژه با اصلاحات اخیر در قانون صدور چک (مصوب سال ۱۳۹۷)، تلاش کرده است تا این مسیر را بیش از پیش تسهیل و تسریع کند تا اطمینان و کارایی در مبادلات مالی افزایش یابد. این تغییرات، افقی جدید را برای دارندگان چک های برگشتی گشوده و امکان وصول مطالبات را با سرعت و پیچیدگی کمتر فراهم آورده است.
این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی، به بررسی ابعاد مختلف فرآیند تنظیم و ثبت متن درخواست اجراییه چک می پردازد. از تعریف دقیق اجراییه چک و تفاوت های آن با سایر روش های وصول مطالبات گرفته تا شرایط قانونی مربوط به انواع چک (صیادی و قدیمی)، مدارک لازم، راهنمای گام به گام تنظیم درخواست و مراحل پیگیری پس از ثبت، همگی به زبانی روشن و قابل فهم تبیین خواهند شد. در هر مرحله، تلاش می شود تا نکات حقوقی کلیدی و تجربیات عملی نیز گنجانده شود تا خواننده بتواند با دیدی باز و اطمینان خاطر، این مسیر را دنبال کند و به حقوق خود دست یابد.
شناخت اجراییه چک و تمایز آن با سایر روش های قانونی
برای آنکه بتوانیم به درستی از ابزار قدرتمند اجراییه چک بهره مند شویم، ضروری است ابتدا ماهیت آن را بشناسیم و تفاوت هایش را با سایر روش های قانونی که برای وصول مطالبات ناشی از چک برگشتی وجود دارد، درک کنیم. این شناخت، به دارنده چک کمک می کند تا بهترین و متناسب ترین راهکار را با توجه به شرایط خود برگزیند.
مفهوم سند لازم الاجرا در پرونده چک
چک، یک سند تجاری با اهمیت بالا محسوب می شود که قانون گذار ویژگی خاصی به آن بخشیده است: سند لازم الاجرا. این بدان معناست که برخلاف بسیاری از اسناد دیگر که برای اجرای مفاد آن ها ابتدا باید در دادگاه طرح دعوا کرد و حکم قضایی گرفت، چک به خودی خود دارای قدرت اجرایی است. به بیان ساده تر، وقتی چکی برگشت می خورد و گواهی عدم پرداخت از بانک صادر می شود، دارنده چک نیازی به اثبات ماهیت دین یا طی مراحل طولانی اثبات حق در دادگاه ندارد. او می تواند مستقیماً با ارائه چک و گواهی عدم پرداخت به مراجع قضایی، تقاضای صدور اجراییه نماید.
در این فرآیند، نقش دادگاه، نه رسیدگی ماهوی به اصل دین یا صحت معامله، بلکه صرفاً تأیید رعایت شرایط شکلی و قانونی چک و سپس صدور دستور اجرا است. این ویژگی لازم الاجرا بودن چک، مزیتی بزرگ است که سرعت و کارایی فرآیند وصول مطالبات را به شکل چشمگیری افزایش می دهد. مرجع صالح برای صدور اجراییه چک، دادگاه عمومی حقوقی است.
مقایسه اجراییه چک با دادخواست حقوقی و شکایت کیفری
وقتی چکی برگشت می خورد، سه مسیر اصلی برای دارنده چک وجود دارد:
- اجراییه چک (مطالبه از طریق اجرای احکام): این روش، همان موضوع اصلی بحث ماست. سریع ترین و کم پیچیده ترین راه است. در این مسیر، پس از صدور گواهی عدم پرداخت و ارائه درخواست به دادگاه، اجراییه صادر می شود و به صادرکننده ابلاغ می گردد. او ده روز فرصت دارد تا وجه چک را پرداخت کند یا اموالی را معرفی نماید. در صورت عدم اقدام، دارنده چک می تواند درخواست توقیف اموال را بدهد.
- دادخواست حقوقی (مطالبه وجه چک): در این روش، دارنده چک باید با ثبت دادخواست در دادگاه، از دادگاه بخواهد که پس از رسیدگی و اثبات حقانیت وی، حکم به پرداخت وجه چک و خسارات مربوطه صادر کند. این فرآیند ممکن است طولانی تر باشد و نیاز به برگزاری جلسات دادرسی و ارائه دفاعیات داشته باشد. با این حال، برای چک هایی که شرایط لازم الاجرا بودن را ندارند (مانند چک های قدیمی در برخی موارد یا چک های مشروط)، گزینه اصلی است.
- شکایت کیفری (جرم صدور چک بلامحل): این مسیر تنها در صورتی قابل پیگیری است که چک دارای شرایط قانونی لازم برای جنبه کیفری باشد (مانند عدم گذشت شش ماه از تاریخ سررسید و عدم گذشت شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت). در این روش، علاوه بر مطالبه وجه چک، صادرکننده با مجازات های کیفری نیز مواجه می شود. اما این مسیر نیز پیچیدگی های خاص خود را دارد و اگر شرایط قانونی رعایت نشود، ممکن است به نتیجه نرسد و دادگاه قرار منع تعقیب صادر کند.
به طور خلاصه، می توان تفاوت ها را در جدول زیر مشاهده کرد:
| ویژگی | اجراییه چک | دادخواست حقوقی | شکایت کیفری |
|---|---|---|---|
| سرعت | بسیار سریع | متوسط تا طولانی | متوسط |
| پیچیدگی | کم | متوسط | متوسط |
| مرجع رسیدگی | دادگاه (اجرای احکام) | دادگاه عمومی حقوقی | دادگاه عمومی جزایی |
| نیاز به اثبات دین | خیر (سند لازم الاجراست) | بله | خیر (هدف اثبات جرم است) |
| هدف اصلی | وصول وجه و توقیف اموال | وصول وجه و خسارات | مجازات صادرکننده و وصول وجه |
در میان تمامی روش های قانونی برای وصول مطالبات چک برگشتی، اجراییه چک به عنوان سریع ترین و کم پیچیده ترین راهکار شناخته می شود، چرا که چک خود یک سند لازم الاجراست و نیاز به اثبات ماهیت دین در دادگاه ندارد.
پیش نیازهای اولیه برای آغاز فرآیند اجراییه چک
برای اینکه بتوانید مسیر اجراییه چک را آغاز کنید و از مزایای سرعت و کارایی آن بهره مند شوید، لازم است شرایط اولیه و پیش نیازهایی فراهم باشد. این شرایط به شما کمک می کند تا با اطمینان بیشتری گام بردارید:
- برگشت خوردن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت: این اولین و مهم ترین گام است. بدون دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک محال علیه (بانکی که چک بر روی آن صادر شده)، امکان درخواست اجراییه وجود ندارد. گواهی عدم پرداخت باید دارای کد رهگیری باشد و علت دقیق برگشت چک (مانند کسری موجودی، عدم موجودی، مسدودی حساب و…) در آن قید شده باشد. این گواهی به نوعی سند رسمی بلامحل بودن چک است.
- عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری قبلی برای همان چک: یکی از شروط اساسی برای بهره مندی از اجراییه مستقیم، این است که قبلاً برای همان چک، دعوای حقوقی (مطالبه وجه) یا شکایت کیفری (صدور چک بلامحل) در مراجع قضایی مطرح نشده باشد. اگر قبلاً یکی از این دعاوی را آغاز کرده باشید، دیگر نمی توانید به صورت موازی یا جایگزین، درخواست اجراییه مستقیم بدهید. این شرط برای جلوگیری از اطاله دادرسی و رسیدگی های موازی است.
- رعایت شرایط شکلی و ماهوی چک: چک باید از نظر شکلی و ماهوی کامل و معتبر باشد. به عنوان مثال، چک نباید مشروط صادر شده باشد، یا به عنوان ضمانت یا امانت تحویل داده شده باشد مگر اینکه شرایط اثبات آن وجود داشته باشد. در مورد چک های صیادی، ثبت و تأیید در سامانه صیاد نیز شرطی اساسی است. عدم وجود خدشه یا ابهام در متن چک و امضای آن نیز از موارد مهم است.
توجه به این پیش نیازها، شما را در مسیری هموارتر برای وصول مطالبات قرار می دهد و از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری می کند.
شرایط قانونی صدور اجراییه برای چک های مختلف (صیادی و قدیمی)
با تصویب قانون اصلاح قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷، تغییرات قابل توجهی در نحوه صدور و وصول چک و به تبع آن، شرایط صدور اجراییه ایجاد شد. این تغییرات، تفاوت های کلیدی بین چک های صیادی (جدید) و چک های قدیمی (غیرصیادی) در فرآیند اجراییه به وجود آورده است. درک این تفاوت ها برای دارنده چک امری حیاتی است.
شرایط خاص چک های صیادی (جدید)
چک های صیادی، که با ظاهر و کد یکتای خود از سایر چک ها متمایز می شوند، تحت قوانین جدید از قدرت اجرایی ویژه ای برخوردارند. اگر شما دارنده یک چک صیادی برگشتی هستید، مسیر اجراییه برای شما بسیار هموارتر شده است:
- الزام به ثبت در سامانه صیاد: یکی از مهم ترین شرایط برای اعتبار و لازم الاجرا بودن چک صیادی، ثبت آن در سامانه صیاد است. صادرکننده باید مشخصات چک را در این سامانه ثبت کند و گیرنده (دارنده) نیز باید آن را تأیید نماید. بدون این ثبت و تأیید، چک فاقد اعتبار قانونی لازم الاجرا خواهد بود و نمی توان برای آن اجراییه مستقیم صادر کرد.
- صدور گواهی عدم پرداخت با ذکر علت دقیق: بانک مکلف است در صورت برگشت چک صیادی، گواهی عدم پرداخت را با ذکر کد رهگیری و علت دقیق برگشت (مثلاً کسری موجودی یا عدم موجودی) صادر کند. این گواهی، مبنای درخواست اجراییه مستقیم قرار می گیرد.
- ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷) و اجراییه مستقیم: مطابق ماده ۲۳ اصلاحی قانون صدور چک، دارنده چک می تواند مستقیماً از طریق دادگستری، تقاضای صدور اجراییه برای وصول وجه چک های صیادی برگشتی نماید، بدون آنکه نیاز به اثبات ماهیت دین یا طرح دعوای حقوقی باشد. این امر، سرعت وصول مطالبات را به شکل بی سابقه ای افزایش داده است.
- استثنائات: چک مشروط، تضمینی، سفید امضا (توضیح مختصر): حتی در مورد چک های صیادی، اگر چک به صورت مشروط صادر شده باشد (یعنی پرداخت آن منوط به تحقق شرطی باشد که در متن چک قید شده)، یا ماهیت آن تضمینی یا امانی باشد و این امر در دادگاه ثابت شود، یا به صورت سفید امضا تحویل داده شده باشد و بعداً تکمیل شده باشد، دیگر نمی توان به راحتی از مسیر اجراییه مستقیم استفاده کرد. در این موارد، غالباً نیاز به طرح دعوای حقوقی برای اثبات شرایط اصلی معامله یا ماهیت چک است. به همین دلیل، در مبادلات خود دقت کنید که چک های صیادی را به صورت مشروط یا تضمینی صادر یا دریافت نکنید، مگر اینکه آمادگی پیامدهای حقوقی پیچیده تر آن را داشته باشید.
وضعیت چک های قدیمی (غیرصیادی) برای صدور اجراییه
چک های قدیمی، آن دسته از چک هایی هستند که پیش از اجرایی شدن کامل قانون جدید (یعنی قبل از سال ۱۳۹۹)، صادر شده اند و فاقد مشخصات و کد یکتای چک های صیادی هستند. وضعیت این چک ها برای صدور اجراییه مستقیم، متفاوت و محدودتر است:
- امکان صدور اجراییه تنها در برخی موارد خاص: برای چک های قدیمی، امکان صدور اجراییه مستقیم به گستردگی چک های صیادی وجود ندارد. عمدتاً تنها در صورتی می توان برای آن ها اجراییه مستقیم گرفت که گواهی عدم پرداخت بانک، علت برگشت را مسدودی حساب یا عدم مطابقت امضا قید کرده باشد و شرایط قانونی دیگری نیز فراهم باشد. در غیر این صورت، این چک ها معمولاً از این ویژگی مستقیم الاجرا بودن محروم اند.
- در اغلب موارد، نیاز به طرح دعوای حقوقی برای این چک ها: اگر چک قدیمی شما به دلیل کسری یا عدم موجودی برگشت خورده باشد و سایر شرایط خاص اجراییه مستقیم برای آن فراهم نباشد، دارنده چک چاره ای جز طرح دادخواست حقوقی مطالبه وجه چک ندارد. در این مسیر، باید منتظر رسیدگی دادگاه، صدور حکم و سپس مراحل اجرای حکم باشید که ممکن است زمان برتر از فرآیند اجراییه مستقیم برای چک های صیادی باشد.
بنابراین، پیش از هر اقدامی، نوع چک خود (صیادی یا غیرصیادی) را شناسایی کرده و بر اساس آن، مسیر قانونی مناسب را انتخاب نمایید. این تمایز، نقطه عطف تصمیم گیری برای شروع فرآیند وصول مطالبات خواهد بود.
راهنمای تکمیل مدارک برای درخواست اجراییه چک
همان طور که برای سفر به مقصدی مشخص، نیاز به آماده سازی وسایل و مدارک لازم است، برای آغاز فرآیند اجراییه چک نیز باید تمامی مدارک مورد نیاز را به دقت جمع آوری و آماده کرد. نقص در مدارک، می تواند منجر به طولانی شدن فرآیند یا حتی رد درخواست شود. بنابراین، توجه به این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است.
لیست کامل مدارک مورد نیاز
برای کسی که قصد دارد این مسیر را بپیماید، گردآوری این مدارک اولین گام مهم به شمار می رود. لیست زیر شامل تمامی اسناد و اطلاعات ضروری است که باید پیش از مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، آماده و به صورت الکترونیکی (اسکن شده) همراه داشته باشید:
- اصل چک برگشتی: مهم ترین مدرک، خود چک است. باید اصل چک را به همراه داشته باشید تا در صورت لزوم به دادگاه ارائه دهید. پشت نویسی های احتمالی (مانند انتقال چک به اشخاص دیگر) نیز باید به وضوح قابل رؤیت باشد.
- اصل گواهی عدم پرداخت از بانک: این گواهی که پس از برگشت خوردن چک از سوی بانک صادر می شود، باید دارای کد رهگیری و تاریخ برگشت دقیق باشد و علت برگشت چک را به وضوح قید کرده باشد. این گواهی سند اصلی اثبات عدم وصول چک است.
- مدارک شناسایی خواهان (دارنده چک): کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه شما به عنوان درخواست کننده اجراییه، ضروری است. این مدارک برای احراز هویت شما لازم است. همچنین، اطلاعات دقیق شماره تماس و آدرس محل سکونت یا محل کار شما نیز باید در دسترس باشد.
- اطلاعات شناسایی خوانده (صادرکننده چک): نام، نام خانوادگی، کد ملی و آدرس دقیق صادرکننده چک از اطلاعات حیاتی است. ابلاغ اجراییه به آدرس صحیح وی صورت می گیرد، بنابراین دقت در ارائه این اطلاعات بسیار مهم است. در صورت عدم دسترسی به کد ملی یا آدرس، باید این موضوع را در دادخواست قید کنید تا دادگاه دستور استعلام صادر کند.
- وکالت نامه وکیل (در صورت اعطای وکالت): اگر از خدمات وکیل استفاده می کنید، اصل یا کپی برابر اصل شده وکالت نامه وکیل، به همراه مشخصات شناسایی وکیل، باید ارائه شود.
- اظهارنامه ارسالی به صادرکننده چک (اختیاری): اگر پیش از اقدام برای اجراییه، اظهارنامه ای مبنی بر مطالبه وجه چک به صادرکننده ارسال کرده اید، کپی آن می تواند به عنوان مدرک پشتیبان ارائه شود و نشان دهنده حسن نیت شما در پیگیری موضوع باشد.
- هرگونه سند یا مدرک پشتیبان مرتبط با چک (اختیاری): اگر مدارک دیگری (مانند قرارداد اصلی معامله ای که چک بابت آن صادر شده، یا فاکتورها) وجود دارد که می تواند به روشن شدن موضوع کمک کند و ارتباط مستقیم با چک دارد، می توانید کپی آن ها را نیز ضمیمه کنید.
تهیه و تکمیل دقیق این مدارک، گامی محکم در جهت تسریع و موفقیت فرآیند اجراییه چک خواهد بود.
تنظیم متن درخواست اجراییه چک: یک راهنمای عملی
اکنون که با ماهیت اجراییه چک و مدارک لازم آشنا شده ایم، نوبت به گام عملی و حیاتی تنظیم متن درخواست اجراییه چک می رسد. این متن، سندی است که شما از طریق آن، رسماً از دادگاه تقاضای صدور اجراییه را مطرح می کنید. دقت در نگارش آن، می تواند تأثیر مستقیمی بر سرعت و صحت فرآیند داشته باشد.
اجزا و بخش های اصلی درخواست
یک درخواست اجراییه چک، ساختار مشخصی دارد که باید تمامی بخش های آن با دقت و اطلاعات صحیح تکمیل شود. این بخش ها شامل موارد زیر است:
- عنوان دادخواست: عنوان باید گویای درخواست شما باشد. معمولاً از عبارتی مانند دادخواست صدور اجراییه چک یا درخواست صدور اجراییه چک استفاده می شود.
- خواهان: در این بخش، مشخصات کامل شما به عنوان دارنده چک (که درخواست کننده اجراییه هستید) شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره تماس و آدرس دقیق محل سکونت یا محل کار قید می شود.
- خوانده: در مقابل، مشخصات کامل صادرکننده چک (که علیه او اجراییه صادر می شود) شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره تماس و آدرس دقیق او درج می گردد. دقت در آدرس خوانده برای ابلاغ اجراییه بسیار حیاتی است.
- خواسته و بهای آن: در این قسمت، به وضوح بیان می شود که شما چه چیزی را مطالبه می کنید و مبلغ آن چقدر است. مطالبه شامل وجه چک به مبلغ مشخص، خسارات تأخیر تأدیه (از تاریخ سررسید چک)، هزینه های دادرسی و در صورت داشتن وکیل، حق الوکاله وکیل خواهد بود. بهای خواسته معمولاً همان مبلغ چک به ریال است.
- دلایل و منضمات: در این بخش، لیست دقیق تمامی مدارکی که به درخواست خود پیوست کرده اید (مانند تصویر چک، گواهی عدم پرداخت، کپی کارت ملی خواهان و وکالت نامه وکیل در صورت وجود) ذکر می شود.
- شرح دادخواست (بدنه اصلی): این بخش قلب درخواست شماست و باید با جزئیات کامل و به شیوه حقوقی نگارش شود. در اینجا به شما یک نمونه کامل ارائه می شود تا بتوانید با الگوبرداری از آن، درخواست خود را تنظیم کنید:
- امضاء: در پایان، نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل وی، به همراه امضاء و تاریخ تکمیل درخواست، درج می شود.
مثال متن شرح دادخواست:
ریاست محترم شعبه … دادگاه عمومی حقوقی شهرستان …
با سلام؛
احتراماً، به استحضار می رساند اینجانب (نام و نام خانوادگی خواهان)، دارنده یک فقره چک صیادی/عادی به شماره (شماره چک) مورخ (تاریخ سررسید چک) و به مبلغ (مبلغ چک به ریال و حروف) به عهده بانک (نام بانک) شعبه (نام شعبه)، که توسط خوانده محترم (نام و نام خانوادگی خوانده) صادر گردیده است، می باشم.
با مراجعه به بانک محال علیه در تاریخ سررسید، متأسفانه به علت (ذکر دقیق علت برگشت، مانند: فاقد موجودی / کسری موجودی) بودن حساب بانکی صادرکننده، چک مذکور بلامحل تشخیص داده شد و گواهی عدم پرداخت به شماره (شماره گواهی عدم پرداخت) مورخ (تاریخ گواهی عدم پرداخت) و دارای کد رهگیری (کد رهگیری گواهی) از بانک (نام بانک) شعبه (نام شعبه) صادر و به اینجانب تحویل گردید.
با عنایت به اینکه چک مذکور، یک سند لازم الاجرا محسوب می گردد و تمامی شرایط قانونی مربوط به صدور اجراییه (به ویژه در خصوص چک های صیادی، ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷) فراهم می باشد، مستنداً به مواد قانونی مربوطه (از جمله ماده ۲۳ قانون صدور چک و ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی)، تقاضای صدور اجراییه علیه خوانده محترم نسبت به وجه کامل چک و کلیه خسارات قانونی از قبیل خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید تا زمان وصول کامل طلب، هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) مورد استدعاست.
ضمناً، به جهت حفظ حقوق اینجانب و جلوگیری از تضییع مطالبات، در صورت عدم پرداخت وجه چک در مهلت قانونی پس از ابلاغ اجراییه، تقاضای توقیف اموال نامبرده معادل وجه چک و کلیه خسارات قانونی همزمان با ابلاغ اجراییه، از محضر دادگاه محترم مورد درخواست می باشد.
نمونه ای برای درک بهتر ساختار
برای اینکه یک دید جامع تر از نحوه تنظیم متن درخواست اجراییه چک به دست آورید و بتوانید با سهولت بیشتری این مسیر را طی کنید، در ادامه یک نمونه ساختاری از این درخواست آورده شده است. این نمونه به شما کمک می کند تا با الگوبرداری از آن و جایگذاری اطلاعات مربوط به پرونده خود، درخواستتان را تکمیل کنید.
بسمه تعالی
عنوان دادخواست: درخواست صدور اجراییه چک
خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی دارنده چک]
کد ملی: [کد ملی دارنده چک]
شماره تماس: [شماره تماس دارنده چک]
آدرس دقیق: [آدرس پستی کامل دارنده چک]
خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک]
کد ملی: [کد ملی صادرکننده چک]
شماره تماس: [شماره تماس صادرکننده چک]
آدرس دقیق: [آدرس پستی کامل صادرکننده چک]
وکیل: (در صورت وجود وکیل)
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
کد ملی: [کد ملی وکیل]
شماره وکالت نامه: [شماره وکالت نامه]
آدرس دفتر: [آدرس دفتر وکیل]
خواسته و بهای آن:
1. صدور اجراییه نسبت به وجه یک فقره چک [صیادی/عادی] به شماره (شماره چک) به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال.
2. مطالبه خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان وصول کامل طلب.
3. مطالبه کلیه هزینه های دادرسی.
4. مطالبه حق الوکاله وکیل (در صورت وجود).
بهای خواسته: [مبلغ چک به ریال] ریال.
دلایل و منضمات:
1. تصویر (پشت و رو) چک [صیادی/عادی] به شماره (شماره چک).
2. تصویر گواهی عدم پرداخت شماره (شماره گواهی) مورخ (تاریخ گواهی) صادره از بانک (نام بانک) شعبه (نام شعبه).
3. کپی مصدق کارت ملی خواهان.
4. کپی مصدق وکالت نامه وکیل (در صورت اعطای وکالت).
5. [سایر مدارک پشتیبان در صورت لزوم].
شرح دادخواست:
ریاست محترم شعبه ... دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ...
با سلام؛
احتراماً، به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، دارنده یک فقره چک [صیادی/عادی] به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] و به مبلغ [مبلغ چک به ریال و حروف] ریال به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه]، که توسط خوانده محترم [نام و نام خانوادگی خوانده] صادر گردیده است، می باشم.
با مراجعه به بانک محال علیه در تاریخ سررسید، متأسفانه به علت [ذکر دقیق علت برگشت، مانند: فاقد موجودی / کسری موجودی] بودن حساب بانکی صادرکننده، چک مذکور بلامحل تشخیص داده شد و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ گواهی عدم پرداخت] و دارای کد رهگیری [کد رهگیری گواهی] از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] صادر و به اینجانب تحویل گردید.
با عنایت به اینکه چک مذکور، یک سند لازم الاجرا محسوب می گردد و تمامی شرایط قانونی مربوط به صدور اجراییه (به ویژه در خصوص چک های صیادی، ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷) فراهم می باشد، مستنداً به مواد قانونی مربوطه (از جمله ماده ۲۳ قانون صدور چک و ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی)، تقاضای صدور اجراییه علیه خوانده محترم نسبت به وجه کامل چک و کلیه خسارات قانونی از قبیل خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید تا زمان وصول کامل طلب، هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) مورد استدعاست.
ضمناً، به جهت حفظ حقوق اینجانب و جلوگیری از تضییع مطالبات، در صورت عدم پرداخت وجه چک در مهلت قانونی پس از ابلاغ اجراییه، تقاضای توقیف اموال نامبرده معادل وجه چک و کلیه خسارات قانونی همزمان با ابلاغ اجراییه، از محضر دادگاه محترم مورد درخواست می باشد.
با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل: [نام و نام خانوادگی]
امضاء:
تاریخ:
دریافت نمونه متن درخواست اجراییه چک (Word و PDF)
برای تسهیل فرآیند تنظیم درخواست اجراییه، وجود نمونه های آماده و قابل ویرایش، کمک شایانی به شما خواهد کرد. این نمونه ها، قالب های استاندارد و جامعی را ارائه می دهند که با وارد کردن اطلاعات خاص پرونده خود، می توانید به سرعت و با اطمینان، درخواست را تکمیل نمایید.
نمونه قابل ویرایش Word
برای بسیاری از کاربران، امکان ویرایش متن در محیط آشنای Word، گزینه بسیار کاربردی است. این نمونه به شما این امکان را می دهد که به راحتی اطلاعات مربوط به خواهان، خوانده، مشخصات چک و سایر جزئیات را در فیلدهای مشخص شده جایگزین کنید.
برای دسترسی به نمونه قابل ویرایش Word، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید و پس از دانلود، آن را بر اساس اطلاعات پرونده خود تکمیل کنید.
لینک دانلود نمونه Word
پس از دانلود فایل Word، کافی است فیلدهای مشخص شده (که معمولاً با پرانتز یا کروشه نمایش داده شده اند) را با اطلاعات دقیق پرونده خود جایگزین نمایید. دقت کنید که هیچ فیلدی را خالی نگذارید و تمام جزئیات مورد نیاز را با وسواس تکمیل کنید.
نمونه قابل پرینت PDF
نمونه PDF نیز برای کسانی که ترجیح می دهند فرم آماده را چاپ کرده و به صورت دستی تکمیل کنند یا صرفاً به عنوان یک الگو برای نگارش از آن بهره ببرند، بسیار مناسب است. این فرمت، ساختار درخواست را بدون تغییر حفظ می کند و از بروز اشکالات احتمالی در قالب بندی جلوگیری می نماید.
برای دسترسی به نمونه قابل پرینت PDF، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید.
لینک دانلود نمونه PDF
فایل PDF را می توانید مستقیماً چاپ کرده و اطلاعات خود را با دقت در جاهای خالی مربوطه بنویسید. این نسخه برای مقایسه و اطمینان از صحت اطلاعات ورودی در فایل Word نیز کاربردی است.
نکته مهم: فارغ از اینکه کدام فرمت را برای تکمیل درخواست خود انتخاب می کنید، حتماً قبل از ثبت نهایی در دفتر خدمات الکترونیک قضایی، متن را با دقت بازخوانی کرده و از صحت تمامی اطلاعات، به ویژه شماره چک، مبلغ، تاریخ ها و مشخصات خواهان و خوانده، اطمینان حاصل نمایید. یک اشتباه کوچک می تواند فرآیند را طولانی تر کند یا حتی نیاز به اصلاحات بعدی را به دنبال داشته باشد.
مراحل عملی ثبت و پیگیری درخواست اجراییه چک
پس از اینکه متن درخواست اجراییه چک را با دقت تنظیم و تمامی مدارک لازم را آماده کردید، نوبت به آغاز فرآیند عملی و قضایی ثبت و پیگیری درخواست می رسد. این مراحل، شما را به سوی وصول مطالباتتان هدایت می کنند و نیازمند توجه و پیگیری مستمر هستند.
ثبت درخواست از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی
با الکترونیکی شدن بسیاری از خدمات قضایی، ثبت درخواست اجراییه چک نیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. این دفاتر به عنوان واسط میان مردم و قوه قضائیه عمل می کنند:
- نحوه ثبت دادخواست (درخواست اجراییه): با مراجعه به یکی از این دفاتر، باید درخواست خود را که قبلاً تنظیم کرده اید، به مسئول مربوطه ارائه دهید. آن ها فرم های سیستمی را بر اساس اطلاعات شما تکمیل می کنند.
- نحوه اسکن و بارگذاری مدارک: تمامی مدارک لازم (چک، گواهی عدم پرداخت، کارت ملی و…) باید توسط دفتر خدمات اسکن شده و در سامانه قضایی بارگذاری شوند. حتماً اطمینان حاصل کنید که کیفیت اسکن مدارک خوب است و تمامی اطلاعات به وضوح قابل رؤیت هستند.
- نکات مهم در زمان ثبت:
- درستی اطلاعات: در زمان تکمیل فرم ها، دقت کنید که تمامی اطلاعات (نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس، شماره چک، مبلغ و…) کاملاً صحیح و بدون اشتباه وارد شوند.
- پیوست های کامل: مطمئن شوید که تمامی مدارکی که در بخش دلایل و منضمات درخواست خود ذکر کرده اید، اسکن و پیوست شده اند.
- عضویت در سامانه ثنا: برای پیگیری و دریافت ابلاغیه ها، ضروری است که در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشید. ابلاغ های قضایی به صورت الکترونیکی از طریق این سامانه انجام می شود.
پرداخت هزینه های دادرسی و اجرایی
هر اقدام قضایی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل هزینه های دادرسی و اجرایی می شود:
- تعرفه قانونی و نحوه محاسبه: هزینه های دادرسی معمولاً درصدی از مبلغ چک است که هر ساله توسط قوه قضائیه اعلام می شود. این هزینه در زمان ثبت درخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی محاسبه و از شما دریافت می گردد.
- زمان و شیوه پرداخت: پرداخت هزینه معمولاً به صورت الکترونیکی و از طریق کارت بانکی در همان دفتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود.
بررسی و صدور دستور اجراییه توسط دادگاه
پس از ثبت درخواست و پرداخت هزینه ها، پرونده شما به دادگاه صالح ارجاع داده می شود:
- نقش دادگاه: دادگاه در این مرحله، صرفاً شرایط شکلی و قانونی درخواست و مدارک را بررسی می کند تا از لازم الاجرا بودن چک و رعایت مقررات اطمینان حاصل کند. دادگاه وارد رسیدگی ماهوی به اصل معامله یا صحت دین نمی شود.
- مدت زمان تقریبی صدور دستور: مدت زمان صدور دستور اجراییه می تواند متغیر باشد، اما معمولاً در مقایسه با دادخواست های حقوقی، سریع تر انجام می شود و ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد.
ابلاغ اجراییه به صادرکننده چک
پس از صدور دستور اجراییه، نوبت به ابلاغ آن به صادرکننده چک می رسد:
- نحوه ابلاغ: ابلاغ اجراییه به صورت الکترونیکی از طریق سامانه ثنا به صادرکننده چک (خوانده) انجام می شود. به همین دلیل، ثبت نام صحیح و به روز بودن اطلاعات در سامانه ثنا، هم برای شما و هم برای خوانده اهمیت دارد.
- مهلت ۱۰ روزه صادرکننده برای پرداخت یا معرفی اموال: پس از ابلاغ اجراییه، صادرکننده چک ۱۰ روز مهلت دارد تا وجه چک را پرداخت کند یا اموالی را به میزان طلب و خسارات قانونی به اجرای احکام معرفی نماید.
اقدامات پس از عدم پرداخت در مهلت قانونی
اگر صادرکننده چک در مهلت ۱۰ روزه اقدام نکرد، شما می توانید گام های بعدی را برای وصول طلب خود بردارید:
- درخواست استعلام اموال صادرکننده: می توانید از اجرای احکام درخواست کنید که از مراجع مختلف (بانک مرکزی برای حساب های بانکی، اداره ثبت اسناد برای املاک، اداره راهنمایی و رانندگی برای خودرو و…) استعلام اموال صادرکننده چک را بگیرند.
- معرفی اموال توسط دارنده چک: اگر خودتان اطلاعاتی از اموال صادرکننده چک دارید (مانند آدرس ملک، مشخصات خودرو، شماره حساب بانکی)، می توانید آن ها را به اجرای احکام معرفی کنید تا نسبت به توقیف آن ها اقدام شود.
- توقیف اموال و مزایده جهت وصول مطالبات: پس از شناسایی و معرفی اموال، اجرای احکام دستور توقیف آن ها را صادر می کند. در صورت عدم پرداخت همچنان از سوی صادرکننده، اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش می رسند و وجه حاصل از آن برای پرداخت طلب شما مورد استفاده قرار می گیرد.
این مراحل نشان می دهند که فرآیند اجراییه چک، یک مسیر قانونی مشخص و نسبتاً سریع برای احقاق حق شماست، به شرطی که با دقت و پیگیری لازم آن را دنبال کنید.
بررسی هزینه های مرتبط با فرآیند اجراییه چک
هر اقدام حقوقی و قضایی، متضمن هزینه هایی است که باید توسط درخواست کننده (خواهان) پرداخت شود. آشنایی با این هزینه ها، به شما کمک می کند تا با آگاهی کامل و برنامه ریزی مالی مناسب، مسیر اجراییه چک را آغاز و پیگیری نمایید. این هزینه ها شامل موارد مختلفی می شود که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.
هزینه های دادرسی و اجرای احکام
این هزینه ها از جمله اصلی ترین مبالغی هستند که شما در ابتدای فرآیند و در مراحل بعدی باید پرداخت کنید:
- هزینه دادرسی:
- درصد از مبلغ چک: هزینه دادرسی برای درخواست اجراییه چک، بر اساس درصدی از مبلغ اصلی چک محاسبه می شود. این درصد هر ساله توسط قوه قضائیه اعلام و در زمان ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دقیقاً محاسبه و از شما دریافت می شود. برای دعاوی مالی کمتر از بیست میلیون تومان، این هزینه کمتر و برای مبالغ بیشتر از آن، بیشتر است.
- هدف: این هزینه برای پوشش بخشی از مخارج و رسیدگی های اولیه در دادگستری دریافت می گردد.
- هزینه اجرای احکام:
- نیم عشر اجرایی: پس از صدور اجراییه و در مرحله اجرا، مبلغی تحت عنوان نیم عشر اجرایی یا حق اجرای حکم دریافت می شود. این مبلغ معادل پنج درصد (۵%) از کل مبلغ محکوم به (شامل وجه چک، خسارات تأخیر تأدیه و سایر هزینه ها) است.
- مسئولیت پرداخت: این هزینه در ابتدا توسط دارنده چک پرداخت می شود، اما نهایتاً از صادرکننده چک (محکوم علیه) وصول می گردد و به عنوان یکی از مطالبات شما به مبلغ اصلی افزوده می شود.
- زمان پرداخت: نیم عشر اجرایی معمولاً زمانی اخذ می شود که اجراییه صادر شده و در حال اجراست.
حق الوکاله وکیل
اگر برای پیگیری پرونده اجراییه چک، از خدمات وکیل استفاده می کنید، باید هزینه حق الوکاله را نیز در نظر بگیرید:
- تعرفه قانونی و توافق: حق الوکاله وکیل بر اساس تعرفه های رسمی قوه قضائیه و همچنین توافق بین شما و وکیل تعیین می شود. این مبلغ می تواند درصدی از مبلغ چک باشد یا به صورت توافقی و مقطوع در نظر گرفته شود.
- امکان مطالبه از خوانده: در صورت صدور اجراییه و وصول مطالبات، می توانید هزینه های حق الوکاله وکیل را نیز به عنوان یکی از خسارات دادرسی از صادرکننده چک مطالبه نمایید.
سایر هزینه ها
علاوه بر موارد فوق، ممکن است در طول فرآیند، هزینه های جانبی دیگری نیز پیش آید:
- هزینه کارشناسی: در برخی موارد خاص، اگر نیاز به کارشناسی خط یا امضا باشد، این هزینه نیز باید پرداخت شود. هرچند در اجراییه مستقیم چک، نیاز به کارشناسی کمتر است.
- هزینه استعلامات: اگر برای شناسایی و توقیف اموال صادرکننده چک، نیاز به استعلام از ادارات مختلف باشد (مانند اداره ثبت اسناد، اداره راهنمایی و رانندگی، بانک مرکزی)، هزینه های مربوط به هر استعلام نیز دریافت می گردد.
- هزینه آگهی: در صورتی که آدرس صادرکننده چک نامعلوم باشد و ابلاغ از طریق آگهی در روزنامه رسمی صورت گیرد، هزینه انتشار آگهی نیز به عهده خواهان خواهد بود.
با آگاهی از این هزینه ها، می توانید با برنامه ریزی دقیق تر، مسیر وصول مطالبات خود را با اطمینان بیشتری پیگیری نمایید. در نظر داشته باشید که تمامی این هزینه ها (به جز بخشی از حق الوکاله که توافقی است)، نهایتاً به عنوان بخشی از خسارات قانونی از صادرکننده چک مطالبه و وصول خواهد شد.
نکات حقوقی کلیدی در فرآیند اجراییه چک
فرآیند اجراییه چک، با وجود سادگی نسبی در مقایسه با سایر دعاوی، دارای ظرایف و نکات حقوقی مهمی است که آگاهی از آن ها می تواند به دارنده چک در پیشبرد موفقیت آمیز پرونده کمک کند. در این بخش، به برخی از این نکات کلیدی می پردازیم.
شرایط چک های بدون تاریخ و ضمانتی
چک های بدون تاریخ و چک هایی که به عنوان ضمانت یا امانت صادر می شوند، وضعیت متفاوتی در فرآیند اجراییه دارند:
- چک بدون تاریخ: برای چک بدون تاریخ نمی توان اجراییه مستقیم گرفت. چک سندی با شرایط شکلی خاص است و تاریخ سررسید، یکی از ارکان اصلی آن محسوب می شود. بدون تاریخ، امکان محاسبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید وجود ندارد و این چک از وصف لازم الاجرا بودن ساقط می شود. در این موارد، دارنده چک باید دعوای حقوقی مطالبه وجه را مطرح کند و ثابت کند که چه زمانی باید پرداخت صورت می گرفته است.
- چک ضمانت یا امانی: چک های ضمانت یا امانی نیز به صورت مستقیم قابل اجرا نیستند. در صورتی که صادرکننده چک بتواند در دادگاه ثابت کند که چک بابت ضمانت انجام کاری یا به صورت امانی صادر شده و شرایط مطالبه آن هنوز فراهم نشده یا نقض تعهدی صورت نگرفته است، دادگاه دستور اجراییه را صادر نخواهد کرد. در این موارد، دارنده چک باید ابتدا دعوای حقوقی برای اثبات تحقق شرط یا نقض تعهد را مطرح کند.
وضعیت چک های با آدرس نامعلوم صادرکننده
یکی از چالش های رایج در دعاوی حقوقی، عدم دسترسی به آدرس دقیق خوانده است. در مورد اجراییه چک نیز این موضوع مطرح می شود:
- ابلاغ از طریق روزنامه رسمی یا آگهی: اگر آدرس صادرکننده چک نامعلوم باشد و امکان ابلاغ اجراییه از طریق سامانه ثنا (به دلیل عدم ثبت نام یا عدم به روزرسانی اطلاعات) یا آدرس های موجود وجود نداشته باشد، دادگاه می تواند دستور دهد که ابلاغ از طریق نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار یا روزنامه رسمی صورت گیرد.
- پیامدهای ابلاغ آگهی: ابلاغ آگهی، زمان بر است و هزینه آن نیز به عهده خواهان (دارنده چک) خواهد بود. پس از انتشار آگهی، خوانده (صادرکننده) ده روز مهلت دارد تا به دادگاه مراجعه کند. در صورت عدم مراجعه، فرآیند اجرای حکم ادامه خواهد یافت.
مدت زمان تقریبی کل فرآیند اجراییه
مدت زمان کلی فرآیند اجراییه چک، به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما به طور کلی سریع تر از دادخواست حقوقی است:
- بررسی دادگاه و صدور اجراییه: این مرحله ممکن است از چند روز تا چند هفته به طول انجامد.
- مهلت ابلاغ و پرداخت: پس از ابلاغ، صادرکننده ۱۰ روز مهلت دارد.
- شناسایی و توقیف اموال: این مرحله می تواند متغیر باشد و به سرعت شناسایی اموال و نوع آن ها بستگی دارد. اگر اموال به سرعت شناسایی و توقیف شوند (مثلاً حساب بانکی)، فرآیند سریع تر خواهد بود. در صورت نیاز به مزایده اموال، زمان بیشتری لازم است.
در مجموع، می توان گفت که فرآیند اجراییه چک، اگر با دقت و پیگیری همراه باشد، می تواند در چند هفته تا چند ماه به نتیجه برسد، که این زمان به مراتب کمتر از فرآیندهای طولانی دادخواست های حقوقی است.
محاسبه خسارت تأخیر تأدیه
یکی از مطالبات مهم دارنده چک، خسارت تأخیر تأدیه است که به دلیل تأخیر در پرداخت وجه چک به او تعلق می گیرد:
- از تاریخ سررسید چک: خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک محاسبه می شود. یعنی از همان روزی که چک باید پرداخت می شد و نشده است، این خسارت شروع به احتساب می کند.
- شاخص بانک مرکزی: نرخ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، بر اساس شاخص تورم اعلامی توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد. دادگاه یا اجرای احکام، این خسارت را بر اساس نرخ های روز محاسبه و به مبلغ اصلی طلب اضافه می کند.
تقاضای توقیف اموال همزمان با درخواست اجراییه
یکی از امتیازات مهم در فرآیند اجراییه چک، امکان درخواست توقیف اموال به صورت همزمان است:
بله، امکان تقاضای توقیف اموال همزمان با درخواست صدور اجراییه وجود دارد. این بدان معناست که شما می توانید در متن درخواست اجراییه خود، از دادگاه بخواهید که علاوه بر صدور دستور اجرا، همزمان با ابلاغ اجراییه، دستور توقیف اموال صادرکننده چک را نیز صادر نماید. این کار به شما کمک می کند تا از احتمال انتقال یا مخفی کردن اموال توسط صادرکننده چک جلوگیری کنید و امنیت وصول مطالبات خود را افزایش دهید. این درخواست در همان بخش شرح دادخواست که پیشتر توضیح داده شد، قید می گردد.
مسئولیت در صورت صدور چک توسط شخص حقوقی
اگر چک توسط یک شرکت یا شخص حقوقی صادر شده باشد، مسئولیت پرداخت چگونه است؟
در صورت صدور چک توسط شخص حقوقی (مانند شرکت)، هم شرکت به عنوان شخص حقوقی مسئول پرداخت است و هم مدیر یا مدیران مسئول که چک را امضا کرده اند، مسئولیت تضامنی دارند. این بدان معناست که دارنده چک می تواند برای وصول مطالبات خود، هم علیه شرکت و هم علیه مدیران امضاکننده چک اقدام کند. در واقع، هر دو (شرکت و مدیران) به صورت مشترک و تضامنی مسئولیت دارند و دارنده چک می تواند مطالبات خود را از هر یک از آن ها یا هر دو به طور همزمان مطالبه کند. این موضوع، امنیت بیشتری را برای دارنده چک های صادر شده توسط اشخاص حقوقی فراهم می آورد.
نتیجه گیری: گامی محکم برای احقاق حقوق
فرآیند وصول مطالبات ناشی از چک برگشتی، همواره می تواند دغدغه ای جدی برای افراد و کسب وکارها باشد. اما با آگاهی از متن درخواست اجراییه چک و مراحل قانونی آن، می توان این دغدغه را به یک گام محکم و موثر برای احقاق حقوق تبدیل کرد. همان طور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، اجراییه چک، به دلیل ماهیت سند لازم الاجرا بودن چک و تحولات قانونی اخیر، مسیری سریع تر و کم پیچیده تر را نسبت به سایر روش های حقوقی و کیفری فراهم می آورد.
مزایای این روش، از جمله سرعت در رسیدگی، کاهش نیاز به اثبات ماهیت دین در دادگاه و امکان توقیف اموال، آن را به انتخابی هوشمندانه برای دارندگان چک های برگشتی، به خصوص چک های صیادی، تبدیل کرده است. با این حال، دقت در جزئیات و پیگیری مستمر در تمامی مراحل، از تنظیم دقیق درخواست و جمع آوری کامل مدارک گرفته تا ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پیگیری اجرای حکم، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
همواره توصیه می شود در موارد پیچیده یا زمانی که با ابهامات حقوقی مواجه می شوید، از مشاوره یک وکیل متخصص در حوزه دعاوی چک بهره مند شوید. این اقدام می تواند از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کرده و مسیر وصول مطالبات شما را هموارتر سازد. با استفاده از نمونه های آماده و راهنمایی های جامع ارائه شده در این مقاله، شما نیز می توانید با اطمینان خاطر بیشتری، حقوق خود را مطالبه کرده و به وصول مطالباتتان دست یابید.