حواستان به خال‌های بدنتان باشد!
دکتر یاسمن صادقی اظهار کرد: سرطان‌های پوست به دو دسته ملانوم و سرطان‌های غیر ملانومی تقسیم می‌شوند. سرطان‌های غیرملانومی شامل کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگ فرشی به طور کلی شایعترین نوع سرطان‌های پوست هستند. سرطان پوست از نوع ملانوم با وجود شیوع کمتری که نسبت به سرطان‌های غیرملانومی دارند، اما میزان بالایی از مرگ و میر را به خود اختصاص می‌دهند.
وی افزود: در کشور ما طبق برنامه ملی ثبت سرطان که در سال ۹۷ انجام شده سرطان‌های غیرملانومی پوست، دومین سرطان شایع در مردان، چهارمین در زنان و به صورت کلی چهارمین سرطان شایع در کشور بوده است، از بین سرطان‌های پوست ۵۷ درصد آنها از نوع سلول بازال، ۱۳ درصد از نوع سلول‌های سنگ فرشی و شش درصد از نوع ملانوم بدخیم بوده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز بیان کرد: سرطان‌های پوست غیر ملانومی در مردان و در سنین بالاتر به خصوص دهه ۷۰ و ۸۰ زندگی شایع‌تر هستند. از عوامل ایجاد آن می‌توان به تماس طولانی مدت با آفتاب، آفتاب سوختگی مکرر، تماس با اشعه‌های یونیزان، تماس با مواد شیمیایی مانند آرسنیک، ترکیبات نفتی، مصرف سیگار، انواع پرخطر ویروس HPV ، زندگی در ارتفاعات و وجود زخم‌های مزمن درمان نشده اشاره کرد.
دکتر صادقی ادامه داد: همچنین افرادی که پوست و مو روشنی دارند و یا افرادی که مبتلا به انواعی از بیماری‌های ژنتیکی بوده و توانایی ترمیم آسیب ناشی از آفتاب را ندارند، افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند افرادی که پیوند عضو شده‌اند و یا افرادی که مبتلا به HIV هستند، در معرض ابتلای بیشتر به این نوع سرطان هستند.
وی در ادامه گفت: در مورد سرطان پوست از نوع ملانوم شیوع آن در مردان بیشتر بوده و متوسط سن ابتلا دهه ۶۰ زندگی است. علاوه بر تماس مزمن و متناوب با آفتاب، زندگی در عرض‌های جغرافیایی نزدیک به استوا، پوست و موی روشن و استفاده از روش‌های برنزه کننده پوست به خصوص در سنین زیر ۳۵ سال که متاسفانه استفاده از آن در کشور ما هم در حال افزایش است، ریسک ابتلا به این نوع سرطان پوست را چندین برابر افزایش می‌دهد.
دکتر صادقی در خصوص پیشگیری از سرطان‌های پوست گفت: با توجه به عوامل خطر گفته شده، آموزش حفاظت از پوست در مقابل آفتاب از سنین کودکی به خصوص در ساعات میانی روز یعنی از ساعت ۱۰ صبح تا سه بعد از ظهر اهمیت ویژه‌ای دارد. تلاش برای به حداقل رساندن تماس با آفتاب در این ساعات از روز، استفاده از کلاه‌های لبه دار، عینک، دستکش و استفاده از کرم‌های ضد آفتاب می‌تواند بسیار موثر باشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز در ادامه یادآور شد: فرهنگ‌سازی در برابر تبلیغات گسترده فضای مجازی برای استفاده از روش‌های برنزه کننده پوست در بین جوانان و خانواده‌ها اهمیت زیادی دارد. همچنین لازم است مردم بدانند هر زمان متوجه زخم یا ضایعه پوستی شدند که طی چند ماه گذشته بهبود نیافته است، حتما در اسرع وقت برای بررسی آن به پزشک مراجعه کنند. در مورد سرطان‌های غیرملانومی، ضایعات پوستی روی صورت به ویژه روی بینی، لب و گوش‌ها یا ضایعاتی که روی اسکارهای قدیمی یا زخم‌های مزمن ایجاد می‌شود را حتما جدی بگیرند و در اولین فرصت به متخصص پوست مراجعه کنند.
این متخصص پوست گفت: در مورد سرطان پوست از نوع ملانوم هر تغییری در خال‌های بدن مانند تغییر در شکل و اندازه آن، ایجاد زخم و یا به وجود آمدن ضایعات رنگدانه‌دار جدید در هر جای بدن حتی کف دست، پا، ناخن‌ها و سایر نقاط بدن حتماً باید معاینه شود.
وی با بیان اینکه متاسفانه تصور غلطی در بعضی از افراد وجود دارد که خال‌ها نباید دستکاری و برداشته شوند، چون ریشه دارند و می‌توانند در بدن پخش شوند؛ ادامه داد: این تصور کاملا برعکس و غلط است. تمام ضایعات پوستی مشکوک از جمله خال‌ها باید ابتدا معاینه و بررسی و در صورت نیاز برداشته شوند. چون اگر ضایعه‌ای بدخیم یا پیش بد خیم بوده و طولانی مدت روی پوست بماند و درمان نشود، احتمال رشد و آسیب به ساختارهای اطراف و همچنین گسترش به سایر نقاط بدن وجود دارد.
وی در ادامه اظهار کرد: از بین سرطان‌های پوست شایعترین مورد سرطان سلول بازال است که معمولا رشد آهسته‌ای داشته و به سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابد، اما مشکل آن بزرگ شدن تدریجی ضایعه اولیه و آسیب به ساختارهای جانبی حیاتی بدن مانند چشم و بینی است. اما سرطان سلول سنگ فرشی رشد سریع‌تری داشته و احتمال گسترش آن در بدن از طریق غدد لنفاوی سر و گردن وجود دارد. همانطور که گفته شد در این میان سرطان های پوست ملانوم با وجود شیوع کمتر، اما بیشترین میزان احتمال گسترش در بدن و مرگ و میر را در میان سرطان‌های پوست به خود اختصاص داده است. به همین دلیل تشخیص زودرس و درمان به موقع آن اهمیت زیادی دارد.
این متخصص پوست درباره درمان این سرطان‌ها گفت: روش‌های درمانی سرطان‌های غیرملانومی برحسب اندازه تومور، محل ضایعه، نوع آن، سن و بیماری‌های زمینه‌ای بیمار متفاوت است. در انواع سطحی و کم خطرتر، از روش‌های تخریب موضعی یا کرم‌های درمانی به تشخیص متخصص استفاده می‌شود. در انواع پیشرفته‌تر، جراحی ضایعه، روش اصلی درمان است و در بعضی از موارد از رادیوتراپی استفاده می‌شود. در مورد ملانوم، در مراحل اولیه جراحی ضایعه با حاشیه مناسب درمان انتخابی است اما در مراحل بالاتر به دلیل احتمال گسترش بیماری به سایر نقاط بدن نیاز به شیمی درمانی نیز وجود دارد.
این متخصص در ادامه افزود: توصیه می‌شود با توجه به رشد رو به افزایش سرطان‌ها از جمله سرطان پوست، کاهش تماس با آفتاب و دوری از رفتارهای پر خطر مانند سیگار کشیدن و پرهیز از برنزه کردن پوست، ریسک ابتلا را کاهش دهیم. همچنین هر ضایعه پوستی، زخم یا هر گونه تغییر در خال‌های بدن جدی گرفته شود و با مراجعه سریع به پزشک، تشخیص و درمان در مراحل اولیه با روش‌های کمتر تهاجمی سرطان را ممکن و از آسیب به اندام‌های حیاتی پیشگیری کرد.