خودکفایی کاغذ؛ ناشران نگران، مدیران امیدوار!

بهار کتابخوانی| حاشیه‌ای بر دیدار رئیس جمهور با ناشران و غرفه‌داران

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در چهارمین روز خود شاهد بازدید رئیس دولت از جمع یاران مهربان بود. هرچند بسیاری از غرفه‌ها می‌گویند دوست داشتند رئیس جمهور سری هم به آن‌ها می‌زد، اما در مجموع بررسی خبرنگار آنا نشان می‌دهد این بازدید آن هم در کمترین زمان ممکن یکی از سؤالات اصلی ناشران را بی‌پاسخ گذاشته است.

ناشران می‌گویند هر چند در تلاش‌اند با تولید کتاب به ویژه محتوا‌هایی در تناسب با نیاز جامعه، به شکوفایی فرهنگی کمک کرده و سطح دانش و بینش جامعه را ارتقا دهند، اما عملاً در این مقوله تنها هستند و گرانی کاغذ را به دوش می‌کشند. تا جایی که حتی با وجود اعلام رئیس جمهور نسبت به خودکفایی در تولید کاغذ و ورود کاغذ ایرانی به بازار، ناشران از ضعف کیفی کاغذ داخلی، نبود دستگاه‌های کاغذ سفید زن و گرانی کاغذ داخلی در مقایسه با کاغذ وارداتی گله‌مندند. بر همین اساس به سراغ برخی غرفه‌هایی که رئیس جمهور در مراجعه خود به نمایشگاه از آن‌ها بازدید داشته رفتیم تا بالاخره فرجام دغدغه کاغذ مشخص شود.

مسئول غرفه بنیاد حفظ و نشر آثار سردار قاسم سلیمانی به خبرنگار آنا گفت: رئیس جمهور کتاب‌های ما را پسندید و تاکید کردند که شهید سلیمانی را به همه اقشار جامعه معرفی کنیم.

سیده فاطمه مطهری در پاسخ به اینکه در سفر رئیس جمهور درخواستی از سوی این مجموعه مطرح شد یا نه، تصریح کرد: ما از وزارت ارشاد و رئیس جمهور درخواستی نداشتیم.

در عین حال که موفق به مصاحبه با مسئول غرفه انتشارات انقلاب فرهنگی نشدیم، در دارالکتاب اسلامیه، مدیر این مجموعه گفت: دوست داشتم فرصت بازدید رئیس جمهور بیشتر بود تا برخی دغدغه‌ها را مطرح می‌کردیم.

مرتضی آخوندی مشکل اصلی ناشران را کاغذ عنوان کرد و افزود: وضعیت نشر متأسفانه خوب نیست و خیلی از چاپخانه‌ها و صحافی‌ها مجبور شدند کار خود را تعطیل کنند. هر چند رئیس جمهور اهتمام دارند کارخانه‌های تعطیل را پای کار بیاورند، اما در نشر فعلاً لمس نمی‌شود.

وی افزود: قبلاً تیراژ کتاب‌ها هزار تا سه هزار تا بود، اما در وضعیت فعلی کمتر از ۵۰۰ تا شده است. لازم است اقداماتی صورت گیرد تا نشر پا بگیرد از طرفی هزینه تمام شده کتاب بالا است و از طرفی قدرت مردم برای خرید کمتر است به همین دلیل لازم است از راه توسعه کتابخانه‌ها نسبت به بهبود وضعیت کتاب و نشر آن اقدام شود.

وی با تاکید به اینکه به آقای مخبر در خصوص مشکلات کاغذ نکاتی را گفته است، افزود: لازم است اقدامی برای موضوع کاغذ صورت گیرد تا وضعیت تأمین کاغذ برای ناشران بهبود یابد.

تلاش ما برای مصاحبه با نشر سایان، غرفه کاغذ ایرانی و غرفه کمیته مشترک دانشجویان فلسطینی در ایران نیز بی‌نتیجه ماند. در عین حال مدیر روابط عمومی نهادکتابخانه‌های عمومی کشور در پاسخ به این سوال که در بازدید رئیس جمهور چه مطالبه‌ای داشتید، تصریح کرد:مطالبه خاصی مطرح نشد.

این در حالی است که یکی از مهمترین مشکلات کتابخانه‌های کشور ضعف منابع و کمبود کتاب است. به ویژه در مناطق محروم و روستایی این ضعف به عینه عیان بوده و تنها دست توانگر و تدبیرگر می‌تواند نسبت به حل این معضل اقدام کند.

کاغذ ایرانی گران‌تر با کیفیت کمتر

وزیر ارشاد و رئیس جمهور بار‌ها در پاسخ به کمبود کاغذ موضوع تلاش برای رونق تولید کاغذ داخلی را مطرح کردند. اما یکی از غرفه‌هایی که تجربه استفاده از کاغذ ایرانی را داشته دل خوشی از این ماجرا ندارد.

مسئول غرفه نشر سدید تصریح کرد: معمولاً روی افست تا دو هزار نسخه کتاب چاپ می‌کنیم، اما گاهی مشکلات تامین کاغذ و چاپ موجب می‌شود چاپ دیجیتال انجام دهیم که قیمت آن دو سه برابر است.

حسین رضایی تاکید کرد: بحث کاغذ جدی است. سال گذشته کاغذ اندونزی با کیفیت بالاتر و قیمت پایین‌تر استفاده می‌کردیم امسال کاغذ ایرانی را با سه برابر قیمت و کیفیت به مراتب پایین استفاده کردیم که به دلیل کیفیت پایین لغات با سایه دیده می‌شود و کسی که کتاب را می‌خواند کلمات را واضح نمی‌بیند.

به گفته این فعال نشر وقتی قیمت کتاب افزایش می‌یابد و در مقابل کیفیت چاپ کاهش دارد، بی‌تردید کتاب با استقبال مواجه نمی‌شود. ضمن اینکه به غیر از موضوع کتاب در ارائه مجوز‌ها هم لازم است وزارت ارشاد برخی موانع را مرتفع کند.

داستان کاغذ در وضعیتی پابرجاست که در این دوره از نمایشگاه کتاب غرفه کاغذ ایرانی که از قضا خبرنگار آنا موفق به مصاحبه با مسئولان آن نشد، در یکی از بهترین بخش‌های شبستان اصلی قرار گرفته است. مطابق اعلام این غرفه ۴۲ هزار تن کاغذ در سال ۱۴۰۱ تولید شده و این رقم در سال ۱۴۰۲ به ۴۶ هزار تن رسیده است.

این در حالی است که اردیبهشت سال گذشته رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا ظرفیت تولید کاغذ را ۱۴۰ هزار تن در سال عنوان کرد. رئیس جمهور نیز در بازدید خود از سی و پنجمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران رسیدن به ظرفیت ۸۰ هزار تن از ۵ هزار تن را نوید داد و گفت: در تولید این محصول خودکفا و مستقل هستیم. هر چند خبر رئیس دولت مسرت بخش و آرزوی دیرینه فعالان صنعت نشر و چاپ است، اما رعشه‌های امید آفرین آن هنوز در بازار و حداقل در خروجی بازار نشر در نمایشگاه کتاب فعلاً احساس نشده است.