انواع روش های اسکلت بندی ساختمان
ساختمان‌ها به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای بشر در طول تاریخ شناخته شده‌اند. از گذشته تا به امروز، روش‌های مختلفی برای ساخت و ساز ساختمان‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از مهم ترین بخش‌های هر ساختمان، اسکلت بندی آن است که استحکام و دوام سازه را تضمین می‌کند. در این مقاله به بررسی انواع روش‌های اسکلت بندی ساختمان، مزایا و معایب هر کدام و مراحل اجرای این فرآیند خواهیم پرداخت.
منظور از اسکلت بندی ساختمان چیست؟
اسکلت بندی ساختمان به مجموعه‌ای از سازه‌ها و اجزای ساختاری گفته می‌شود که به ساختمان، استحکام و پایداری می‌بخشند. این اسکلت‌ها می‌توانند از مواد مختلفی مانند فلز، بتن، چوب یا ترکیبی از این مواد ساخته شوند. برای مثال اگر اسکلت بندی یک سازه از جنس فلز باشد، اجزای مورد نیاز برای ساخت ساختمان مثل تیرهای عمودی و افقی و ستون ها، از جنس فلز ساخته می شوند. سپس این اجزا طبق طرح و نقشه ایجاد شده برای سازه به هم متصل می شوند و یک اسکلت مناسب برای ساخت بخش های مختلف سازه را ایجاد می کنند.
تاریخچه اسکلت بندی ساختمان به دوران باستان برمی‌گردد که انسان‌ها از مصالح ساده‌ای مانند چوب و سنگ برای ساخت سازه‌های خود استفاده می‌کردند. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، مواد و روش‌های جدیدی برای اسکلت بندی ساختمان‌ها به کار گرفته شد. امروزه، استفاده از فلز و بتن به عنوان اصلی‌ترین مواد در ساخت اسکلت ساختمان‌ها متداول است.
آشنایی با انواع اسکلت ساختمان
همانطور که در بخش قبل هم اشاره شد، اسکلت بندی ساختمان از دیرباز تاکنون با مصالح و مواد مختلفی انجام می شود. در حال حاضر رایج ترین نوع اسکلت بندی سازه ها در ایران، دو نوع رایج فلزی و بتنی هستند که در آن ها دو ماده اولیه بتن و فولاد برای ساخت اجزا و بخش های اسکلت سازه مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه به معرفی این دو نوع اسکلت ساختمانی می پردازیم.
اسکلت فلزی
اسکلت فلزی یکی از محبوب ترین روش‌های اسکلت بندی در ساختمان‌های مدرن است. این نوع اسکلت از فولاد و سایر آلیاژهای فلزی ساخته می‌شود و به دلیل خواص مکانیکی بالای فلز، بسیار مقاوم و پایدار است. اسکلت فلزی در ساختمان‌های بلند مرتبه و برج‌ها به وفور استفاده می‌شود.
اسکلت بتنی
اسکلت بتنی نیز یکی دیگر از روش‌های متداول اسکلت بندی ساختمان است. در این روش از بتن مسلح (بتنی که با استفاده از میلگردهای فولادی تقویت شده است) برای ساخت سازه استفاده می‌شود. اسکلت بتنی به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار و عوامل جوی، در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هر دو روش اسکلت بندی مزایا و معایب خاص خود را دارند. در زمان انتخاب بهترین روش برای اسکلت بندی سازه و توجه به تفاوت اسکلت فلزی و اسکلت بتنی می تواند در تصمیم گیری به شما کمک کند. برای مثال توجه به شرایط آب و هوایی محل اجرای پروژه، نوع پروژه و عظمت سازه، بودجه پروژه و هزینه مورد نظر برای اجرای کل سازه، می تواند در انتخاب بهترین روش اسکلت بندی یک سازه موثر باشد. در ادامه به معرفی مزایا و معایب هر دو نوع اسکلت بندی ساختمان اشاره می کنیم.
مزایا و معایب هر کدام از انواع اسکلت ساختمانی
مزایای اسکلت فلزی
– مقاومت بالا: فولاد که ماده اولیه اسکلت فلزی است دارای مقاومت مکانیکی بالایی است و می‌تواند بارهای سنگین را تحمل کند.
– سبکی: وزن فلز نسبت به بتن کمتر است که این امر موجب کاهش وزن کل ساختمان می‌شود.
– سرعت اجرا: ساخت و نصب اسکلت فلزی به نسبت سریع تر از اسکلت بتنی است.
– انعطاف پذیری در طراحی: امکان اجرای طرح‌های پیچیده و خلاقانه با اسکلت فلزی وجود دارد.
معایب اسکلت فلزی
– هزینه بالا: قیمت فلز و هزینه‌های مربوط به آن معمولاً بالاتر از بتن است. وضعیت نوسان قیمت در بازار فولاد می تواند یکی از عواملی باشد که قیمت اسکلت بندی فلزی متغیر شود و نسبت به بتن بالاتر باشد.
– خوردگی: فلز در معرض زنگ زدگی و خوردگی قرار دارد که نیاز به نگهداری و مراقبت مداوم دارد.
– عایق‌بندی ضعیف: فلز به طور طبیعی عایق حرارت و صدا نیست. به این ترتیب برای این که در برابر دما و صدا عایق باشد، نیاز به روش عایق بندی اضافی دارد.
مزایای اسکلت بتنی
– مقاومت در برابر فشار: بتن به خوبی می‌تواند بارهای فشاری را تحمل کند. به این ترتیب تحمل بارهای عمودی و افقی ناشی از سقف و ستون ها در این روش اسکلت بندی بهتر خواهد بود.
– عمر طولانی: سازه‌های بتنی معمولاً دارای عمر طولانی و مقاومت بالا در برابر عوامل جوی و آتش سوزی هستند.
– هزینه کمتر: به طور کلی هزینه ساخت و مواد اولیه بتن کمتر از فلز است.
معایب اسکلت بتنی
– وزن زیاد: بتن دارای وزن زیادی است که می‌تواند منجر به افزایش بار مرده ساختمان شود.
– زمان اجرای طولانی تر: ساخت و نصب اسکلت بتنی به زمان بیشتری نسبت به اسکلت فلزی نیاز دارد. زیرا اجرای اسکلت بتنی در هنگام اجرای پروژه انجام می شود و زمانی که صرف بتن ریزی و سخت شدن بتن می شود هم از زمان اجرای پروژه صرف خواهد شد.
– ترک‌خوردگی: بتن ممکن است در طول زمان ترک بخورد که نیاز به تعمیر و نگهداری دارد.
مراحل اسکلت بندی ساختمان
روش اسکلت بندی شامل فرآیندهایی است که طی آن مواد و اجزای سازه‌ای به صورت مناسب و مطابق با طراحی معماری و مهندسی به هم متصل می‌شوند. مراحل اجرای پروژه، خواه اسکلت فلزی باشد و یا بتنی، به طور کلی شامل موارد زیر خواهد بود.
1. تهیه نقشه‌های سازه‌ای
ابتدا نقشه‌های سازه‌ای توسط مهندسان طراحی و تهیه می‌شود. این نقشه با توجه به معماری و طرح مورد نظر برای سازه طراحی می شود.
2. آماده‌سازی زمین
پیش از آغاز اسکلت بندی پروژه لازم است محل ساخت ساختمان آماده سازی شود و امور مربوط به پی کنی و فونداسیون بندی آن انجام شود.
3. نصب اجزای اسکلت
حال نوبت آن است که کار اجرای اسکلت بندی انجام شود. اجزای اسکلت فلزی یا بتنی مطابق نقشه‌هایی که در مرحله اول طراحی شده بود، نصب می‌شوند.
4. کنترل کیفیت
پس از این که اجزای اسکلت فلزی به هم متصل شدند یا اجزای اسکلت بتنی، مطابق نقشه بتن ریزی شدند، نوبت به کنترل کیفیت و اجرای صحیح است. تمامی اجزای نصب شده باید از نظر کیفیت و استحکام مورد بررسی و تایید قرار گیرند.
در طول فرآیند اسکلت بندی ساختمان، رعایت نکات ایمنی بسیار حائز اهمیت است. استفاده از تجهیزات ایمنی، آموزش کارکنان و نظارت مستمر بر عملیات از جمله مواردی است که باید به دقت رعایت شود.
انتخاب روش اسکلت بندی ساختمان یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که در فرآیند ساخت و ساز باید گرفته شود. هر یک از انواع اسکلت‌های فلزی و بتنی دارای مزایا و معایب خاص خود هستند که باید با توجه به شرایط پروژه، نیازها و بودجه انتخاب شوند. در نهایت، اجرای صحیح و دقیق اسکلت بندی می‌تواند به طور مستقیم بر کیفیت، دوام و ایمنی ساختمان تاثیرگذار باشد.