تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته ۱۲

تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته ۱۲ : بررسی جامع و علمی

آیا سونوگرافی هفته دوازدهم بارداری می تواند جنسیت جنین را مشخص کند؟ پاسخ بله است اما با در نظر گرفتن محدودیت ها و دقت های خاص. در هفته دوازدهم بارداری سونوگرافی می تواند نشانه هایی از تفاوت جنین دختر و پسر را آشکار کند اما این تشخیص از روی حرکات جنین دختر و پسر؛ قطعی و صددرصدی نیست. این مقاله به بررسی علمی و دقیق این موضوع می پردازد و ابعاد مختلف تشخیص جنسیت جنین در هفته دوازدهم بارداری از طریق سونوگرافی را تشریح می کند.

تعریف علمی و معرفی موضوع : تمایز جنسیتی جنین در مراحل اولیه رشد

تمایز جنسیتی جنین یک فرایند پیچیده و تدریجی است که از لحظه لقاح آغاز می شود و تا دوران بلوغ ادامه می یابد. در هفته های اولیه بارداری جنین از نظر جنسیتی نامتمایز است و اندام های جنسی اولیه در حال شکل گیری هستند. تعیین جنسیت بیولوژیکی در سطح کروموزومی از لحظه لقاح مشخص می شود. جنین دختر دارای دو کروموزوم X (XX) و جنین پسر دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y (XY) است. حضور کروموزوم Y به ویژه ژن SRY (ژن ناحیه تعیین کننده جنسیت در کروموزوم Y) نقش کلیدی در تمایز جنسیتی به سمت مذکر ایفا می کند.

در هفته های ۶ تا ۷ بارداری غدد جنسی اولیه شکل می گیرند که می توانند به تخمدان (در جنین دختر) یا بیضه (در جنین پسر) تمایز یابند. تحت تأثیر ژن SRY و هورمون های جنسی مردانه (اندروژن ها) غدد جنسی در جنین پسر به بیضه تبدیل می شوند و شروع به تولید تستوسترون می کنند. در جنین دختر در غیاب ژن SRY و هورمون های مردانه غدد جنسی به تخمدان تبدیل می شوند.

در هفته های ۹ تا ۱۲ بارداری اندام های تناسلی خارجی شروع به تمایز می کنند. تکمه ژنیتال (Genital tubercle) ساختاری اولیه است که در هر دو جنس جنین وجود دارد و در نهایت به کلاهک (glans) آلت تناسلی در پسران و کلیتوریس در دختران تبدیل می شود. در جنین پسر تستوسترون و دی هیدروتستوسترون (DHT) باعث رشد و طویل شدن تکمه ژنیتال و تشکیل آلت تناسلی می شوند. در جنین دختر در غیاب هورمون های مردانه تکمه ژنیتال کوچکتر باقی می ماند و به کلیتوریس تبدیل می شود. چین های لبیو-اسکروتال (Labioscrotal folds) نیز در جنین پسر به کیسه بیضه تبدیل می شوند در حالی که در جنین دختر به لبه های بزرگ لابیا (labia majora) تبدیل می گردند.

در هفته دوازدهم بارداری تمایز اندام های تناسلی خارجی به حدی رسیده است که می توان با سونوگرافی نشانه هایی از تفاوت جنین دختر و پسر را مشاهده کرد اما هنوز به طور کامل قطعی نیست و نیاز به تفسیر دقیق توسط متخصص دارد.

علائم و نشانه های سونوگرافی جنین دختر و پسر در هفته ۱۲

در سونوگرافی هفته دوازدهم بارداری پزشک متخصص به دنبال نشانه های خاصی برای تشخیص جنسیت جنین می گردد. مهم ترین نشانه مورد بررسی زاویه تکمه ژنیتال (Genital tubercle angle) است که به آن “نظریه زاویه” نیز گفته می شود.

• جنین پسر : در جنین پسر تکمه ژنیتال معمولاً به سمت بالا و بیرون از بدن زاویه دارد به اصطلاح زاویه رو به بالا یا زاویه مردانه. این زاویه به دلیل تأثیر هورمون های مردانه و رشد آلت تناسلی ایجاد می شود. در سونوگرافی این زاویه به صورت خطی با زاویه بیشتر از ۳۰ درجه نسبت به خط افقی بدن جنین قابل مشاهده است.
• جنین دختر : در جنین دختر تکمه ژنیتال معمولاً موازی با بدن یا با زاویه رو به پایین قرار می گیرد به اصطلاح زاویه رو به پایین یا زاویه زنانه. این زاویه به دلیل عدم تأثیر هورمون های مردانه و رشد کلیتوریس ایجاد می شود. در سونوگرافی این زاویه به صورت خطی با زاویه کمتر از ۳۰ درجه نسبت به خط افقی بدن جنین قابل مشاهده است.

علاوه بر زاویه تکمه ژنیتال برخی دیگر از نشانه های احتمالی که کمتر قابل اعتماد هستند و بیشتر در هفته های بعد از ۱۲ قابل بررسی دقیق تر هستند عبارتند از :

• شکل ناحیه پرینه : در جنین پسر ناحیه پرینه (ناحیه بین مقعد و اندام تناسلی) ممکن است باریک تر و کشیده تر به نظر برسد در حالی که در جنین دختر ممکن است پهن تر و گردتر باشد. اما این نشانه بسیار ظریف و وابسته به کیفیت تصویر سونوگرافی و موقعیت جنین است.
• وجود یا عدم وجود کیسه بیضه : در هفته دوازدهم کیسه بیضه هنوز به طور کامل شکل نگرفته است اما در برخی موارد ممکن است نشانه های اولیه تشکیل کیسه بیضه در جنین پسر قابل مشاهده باشد. عدم مشاهده کیسه بیضه لزوماً به معنای دختر بودن جنین نیست زیرا ممکن است کیسه بیضه هنوز به طور کامل نزول نکرده باشد یا موقعیت جنین اجازه مشاهده دقیق را ندهد.

مهم است توجه داشته باشید که :

• زاویه تکمه ژنیتال قابل اعتمادترین نشانه در هفته دوازدهم است اما باز هم قطعی نیست. تفسیر این زاویه نیازمند مهارت و تجربه سونوگرافیست است.
• موقعیت جنین در رحم مادر نقش مهمی در وضوح تصویر و دقت تشخیص دارد. اگر جنین در موقعیت نامناسبی قرار داشته باشد (مثلاً رو به پشت یا با پاهای بسته) مشاهده دقیق ناحیه تناسلی و زاویه تکمه ژنیتال دشوار خواهد بود.
• کیفیت دستگاه سونوگرافی و مهارت سونوگرافیست در دقت تشخیص جنسیت بسیار مؤثر است. دستگاه های پیشرفته تر و سونوگرافیست های مجرب دقت بالاتری در تشخیص جنسیت در هفته دوازدهم دارند.

روش های تشخیص علمی و پزشکی جنسیت جنین در هفته ۱۲

روش اصلی و رایج برای تشخیص جنسیت جنین در هفته دوازدهم بارداری سونوگرافی ترانس ابدومینال (Transabdominal Ultrasound) است. در این روش پروب سونوگرافی روی شکم مادر قرار می گیرد و امواج صوتی به رحم فرستاده می شوند. تصاویر حاصل از بازتاب این امواج روی صفحه نمایشگر سونوگرافی قابل مشاهده است.

برای تشخیص جنسیت در هفته دوازدهم سونوگرافیست به طور خاص ناحیه تناسلی جنین را بررسی می کند و به دنبال نشانه هایی مانند زاویه تکمه ژنیتال می گردد. علاوه بر سونوگرافی ترانس ابدومینال در برخی موارد ممکن است از سونوگرافی ترانس واژینال (Transvaginal Ultrasound) نیز استفاده شود. در این روش پروب سونوگرافی به آرامی وارد واژن می شود و تصاویر دقیق تری از جنین ارائه می دهد به ویژه در مراحل اولیه بارداری یا زمانی که تصویربرداری از طریق شکم دشوار باشد. اما سونوگرافی ترانس واژینال معمولاً برای تشخیص جنسیت در هفته دوازدهم ضروری نیست و بیشتر برای بررسی های اولیه بارداری و تعیین سن دقیق حاملگی به کار می رود.

روش های دیگر تشخیص جنسیت جنین (که معمولاً در هفته دوازدهم به کار نمی روند اما در موارد خاص ممکن است استفاده شوند) :

• آمنیوسنتز (Amniocentesis) : یک روش تهاجمی است که در آن نمونه ای از مایع آمنیوتیک (مایع اطراف جنین) با سوزن از طریق شکم مادر برداشته می شود. آمنیوسنتز معمولاً بین هفته های ۱۵ تا ۲۰ بارداری برای تشخیص اختلالات کروموزومی و ژنتیکی انجام می شود. تعیین جنسیت جنین به طور دقیق و قطعی از طریق بررسی کروموزوم های جنینی در نمونه مایع آمنیوتیک امکان پذیر است. اما آمنیوسنتز به دلیل خطر اندک سقط جنین به طور معمول فقط برای مقاصد پزشکی و نه صرفاً تعیین جنسیت انجام می شود.
• نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS – Chorionic Villus Sampling) : یک روش تهاجمی دیگر است که در آن نمونه ای از بافت پرزهای کوریونی (بافت جفتی) از طریق دهانه رحم یا شکم مادر برداشته می شود. CVS معمولاً بین هفته های ۱۰ تا ۱۳ بارداری برای تشخیص اختلالات کروموزومی و ژنتیکی انجام می شود. مانند آمنیوسنتز CVS نیز می تواند جنسیت جنین را به طور قطعی تعیین کند. اما به دلیل خطر بیشتر سقط جنین نسبت به آمنیوسنتز CVS نیز فقط برای مقاصد پزشکی و نه صرفاً تعیین جنسیت انجام می شود.
• آزمایش خون غیرتهاجمی قبل از تولد (NIPT – Non-Invasive Prenatal Testing) : یک روش غیرتهاجمی است که در آن DNA جنینی موجود در خون مادر بررسی می شود. NIPT معمولاً از هفته ۱۰ بارداری به بعد قابل انجام است و برای غربالگری اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون استفاده می شود. NIPT همچنین می تواند جنسیت جنین را با دقت بسیار بالا (نزدیک به ۹۹%) تعیین کند. NIPT به دلیل غیرتهاجمی بودن و دقت بالا به طور فزاینده ای برای غربالگری و در برخی موارد برای تعیین جنسیت جنین مورد استفاده قرار می گیرد اما هزینه آن معمولاً بیشتر از سونوگرافی است و ممکن است تحت پوشش بیمه نباشد.

دقت تشخیص جنسیت با سونوگرافی در هفته ۱۲ :

دقت تشخیص جنسیت با سونوگرافی در هفته دوازدهم بارداری متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. مطالعات نشان داده اند که دقت تشخیص جنسیت با سونوگرافی در هفته ۱۲ بین ۷۰% تا ۹۵% گزارش شده است. به طور کلی دقت تشخیص جنسیت پسر معمولاً بیشتر از دختر است زیرا مشاهده آلت تناسلی پسرانه در حال رشد معمولاً آسان تر از مشاهده کلیتوریس دخترانه است.

با افزایش سن بارداری دقت سونوگرافی در تشخیص جنسیت به طور قابل توجهی افزایش می یابد. در هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری (سونوگرافی آنومالی یا سونوگرافی ساختاری) دقت تشخیص جنسیت با سونوگرافی به بیش از ۹۵% می رسد و اغلب به حدود ۹۹% نیز گزارش شده است. در این سن بارداری اندام های تناسلی خارجی به طور کامل تمایز یافته اند و به راحتی قابل مشاهده هستند.

عوامل مؤثر بر دقت سونوگرافی در تشخیص جنسیت در هفته ۱۲ :

• سن بارداری : هرچه سن بارداری کمتر باشد دقت تشخیص کمتر است. هفته ۱۲ نقطه مرزی است که در آن امکان تشخیص جنسیت وجود دارد اما دقت آن نسبت به هفته های بعد کمتر است.
• موقعیت جنین : موقعیت نامناسب جنین می تواند مانع از مشاهده دقیق ناحیه تناسلی شود و دقت تشخیص را کاهش دهد.
• کیفیت دستگاه سونوگرافی : دستگاه های پیشرفته تر با وضوح تصویر بالاتر دقت بیشتری در تشخیص ارائه می دهند.
• مهارت و تجربه سونوگرافیست : سونوگرافیست های مجرب با تجربه بیشتر در تفسیر تصاویر سونوگرافی و تشخیص نشانه های جنسیتی دقت بالاتری دارند.
• چاقی مادر : چاقی مادر می تواند کیفیت تصاویر سونوگرافی را کاهش دهد و دقت تشخیص را تحت تأثیر قرار دهد.

روش های درمانی و اقدامات بالینی مرتبط با تشخیص جنسیت در هفته ۱۲

تشخیص جنسیت جنین در هفته دوازدهم بارداری به خودی خود نیازمند درمان دارویی پزشکی یا بالینی نیست. تعیین جنسیت جنین یک فرایند طبیعی و فیزیولوژیک است و مداخلات پزشکی در این زمینه معمولاً ضروری نیستند.

با این حال تشخیص جنسیت جنین می تواند پیامدهای روانی و اجتماعی برای والدین داشته باشد و در برخی موارد ممکن است نیازمند اقدامات بالینی و مشاوره ای باشد :

• مشاوره ژنتیک : در مواردی که سابقه خانوادگی بیماری های وابسته به جنسیت وجود دارد (مانند هموفیلی یا دیستروفی عضلانی دوشن) تشخیص جنسیت جنین در هفته های اولیه بارداری می تواند اهمیت بالینی داشته باشد. در این موارد مشاوره ژنتیک قبل از بارداری و در دوران بارداری توصیه می شود تا والدین از خطرات احتمالی برای فرزند خود آگاه شوند و در صورت لزوم اقدامات تشخیصی و درمانی مناسب انجام شود.
• حمایت روانی و مشاوره ای : در برخی فرهنگ ها و جوامع جنسیت فرزند برای والدین اهمیت فرهنگی و اجتماعی زیادی دارد. تشخیص جنسیت جنین به ویژه اگر با انتظارات والدین مغایرت داشته باشد ممکن است منجر به واکنش های احساسی و روانی مختلفی شود. در این موارد ارائه حمایت روانی و مشاوره ای به والدین می تواند به آنها کمک کند تا با این موضوع به شکل سالم و سازنده روبرو شوند و برای پذیرش و عشق ورزیدن به فرزند خود صرف نظر از جنسیت آماده شوند.
• برنامه ریزی برای آینده : دانستن جنسیت جنین به والدین این امکان را می دهد تا برای آینده فرزند خود برنامه ریزی کنند نام انتخاب کنند سیسمونی تهیه کنند و از نظر روانی و عاطفی برای پذیرش فرزند خود آماده شوند. این آمادگی می تواند به ایجاد پیوند عاطفی قوی تر بین والدین و فرزند کمک کند.

مهم است تأکید شود که تعیین جنسیت جنین نباید به تبعیض جنسیتی یا سقط جنین انتخابی بر اساس جنسیت منجر شود. تمامی جنین ها صرف نظر از جنسیت ارزشمند و مستحق احترام و مراقبت هستند. پزشکان و متخصصان مراقبت های بهداشتی وظیفه دارند در این زمینه آگاهی رسانی و آموزش های لازم را به والدین ارائه دهند و از رفتارهای تبعیض آمیز جلوگیری کنند.

راهکارهای خانگی و توصیه های سبک زندگی (غیر مرتبط با تشخیص جنسیت)

هیچ راهکار خانگی یا توصیه سبک زندگی وجود ندارد که بتواند به طور مستقیم بر دقت تشخیص جنسیت جنین در هفته دوازدهم بارداری تأثیر بگذارد. تشخیص جنسیت جنین یک فرایند پزشکی و مبتنی بر نشانه های بیولوژیکی است که از طریق سونوگرافی و سایر روش های تشخیصی بررسی می شود.

با این حال برخی توصیه های سبک زندگی می توانند به طور غیرمستقیم بر کیفیت تصاویر سونوگرافی و در نتیجه احتمالاً بر دقت تشخیص جنسیت تأثیرگذار باشند :

• نوشیدن آب کافی : هیدراته بودن بدن مادر می تواند به بهبود وضوح تصاویر سونوگرافی کمک کند. توصیه می شود مادران باردار قبل از انجام سونوگرافی به میزان کافی آب بنوشند.
• مثانه پر : برای سونوگرافی ترانس ابدومینال در اوایل بارداری داشتن مثانه پر معمولاً توصیه می شود زیرا مثانه پر می تواند رحم را به سمت بالا و جلو هدایت کند و دید بهتری از جنین فراهم کند. با این حال دستورالعمل های خاص را از مرکز سونوگرافی یا پزشک خود بپرسید زیرا در برخی موارد ممکن است مثانه نیمه پر ترجیح داده شود.
• پرهیز از مصرف غذاهای نفاخ قبل از سونوگرافی : گازهای موجود در روده می توانند مانع از عبور امواج صوتی سونوگرافی شوند و کیفیت تصاویر را کاهش دهند. پرهیز از مصرف غذاهای نفاخ قبل از سونوگرافی می تواند به بهبود کیفیت تصاویر کمک کند.
• حفظ وزن مناسب : چاقی مادر می تواند کیفیت تصاویر سونوگرافی را کاهش دهد. حفظ وزن مناسب قبل و در دوران بارداری می تواند به بهبود کیفیت تصاویر و دقت تشخیص کمک کند.

توصیه های کلی سبک زندگی سالم در دوران بارداری :

• تغذیه سالم و متعادل : مصرف غذاهای مغذی و متنوع شامل میوه ها سبزیجات غلات کامل پروتئین های بدون چربی و چربی های سالم.
• مصرف مکمل های دوران بارداری : مصرف مکمل های اسید فولیک آهن کلسیم و ویتامین D طبق توصیه پزشک.
• فعالیت بدنی منظم : انجام ورزش های سبک و متوسط مانند پیاده روی شنا و یوگا با مشورت پزشک.
• استراحت کافی : داشتن خواب کافی و با کیفیت.
• پرهیز از دخانیات الکل و مواد مخدر : این مواد برای سلامتی مادر و جنین بسیار مضر هستند.
• مدیریت استرس : استرس می تواند تأثیر منفی بر بارداری داشته باشد. روش های مدیریت استرس مانند مدیتیشن یوگا و تنفس عمیق را امتحان کنید.
• مراجعه منظم به پزشک : انجام معاینات و آزمایش های دوران بارداری طبق برنامه توصیه شده توسط پزشک.

روش های پیشگیری و اقدامات لازم (غیر مرتبط با جنسیت مرتبط با سلامت بارداری)

هیچ روش پیشگیری برای تعیین جنسیت جنین وجود ندارد زیرا جنسیت جنین در لحظه لقاح و به صورت ژنتیکی تعیین می شود. تلاش برای تغییر جنسیت جنین از نظر اخلاقی و پزشکی غیرقابل قبول است.

اقدامات لازم در دوران بارداری باید بر حفظ سلامت مادر و جنین و پیشگیری از عوارض بارداری متمرکز باشد :

• مراقبت های دوران بارداری : شروع مراقبت های دوران بارداری از ابتدای بارداری و مراجعه منظم به پزشک یا ماما.
• غربالگری های دوران بارداری : انجام غربالگری های سه ماهه اول و دوم بارداری برای تشخیص اختلالات کروموزومی و نقایص مادرزادی.
• واکسیناسیون در دوران بارداری : انجام واکسیناسیون های توصیه شده در دوران بارداری مانند واکسن آنفولانزا و واکسن کزاز دیفتری و سیاه سرفه (Tdap).
• کنترل بیماری های زمینه ای : در صورت وجود بیماری های زمینه ای مانند دیابت فشار خون بالا یا بیماری های تیروئید مدیریت و کنترل این بیماری ها تحت نظر پزشک متخصص.
• پرهیز از عوامل تراتوژن : پرهیز از مصرف داروها مواد شیمیایی و اشعه هایی که می توانند باعث نقایص مادرزادی شوند (عوامل تراتوژن). قبل از مصرف هر دارویی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
• آموزش و آگاهی رسانی : افزایش آگاهی در مورد بارداری سالم تغذیه مناسب علائم خطر بارداری و مراقبت های بعد از زایمان.
• آمادگی برای زایمان : شرکت در کلاس های آمادگی برای زایمان و کسب اطلاعات لازم در مورد مراحل زایمان روش های تسکین درد زایمان و مراقبت های نوزاد.

نتیجه گیری علمی و کاربردی

سونوگرافی هفته دوازدهم بارداری می تواند نشانه هایی از تفاوت جنین دختر و پسر را آشکار کند و امکان تشخیص جنسیت جنین را فراهم کند. دقت تشخیص جنسیت در هفته دوازدهم با سونوگرافی بین ۷۰% تا ۹۵% گزارش شده است و به عوامل مختلفی مانند سن بارداری موقعیت جنین کیفیت دستگاه سونوگرافی و مهارت سونوگرافیست بستگی دارد. زاویه تکمه ژنیتال مهم ترین نشانه در این سن بارداری است.

تشخیص جنسیت جنین در هفته دوازدهم بارداری اگرچه قطعی نیست اما می تواند برای والدین اطلاعات ارزشمندی فراهم کند و به آنها در برنامه ریزی برای آینده و آمادگی روانی و عاطفی برای پذیرش فرزند خود کمک کند. با این حال مهم است که والدین به محدودیت های دقت تشخیص در هفته دوازدهم آگاه باشند و از سونوگرافی به عنوان یک روش قطعی و صددرصدی برای تعیین جنسیت جنین انتظار نداشته باشند.

روش های دقیق تر برای تعیین جنسیت جنین مانند NIPT آمنیوسنتز و CVS وجود دارند اما این روش ها معمولاً فقط در موارد خاص و با اندیکاسیون های پزشکی انجام می شوند و نه صرفاً برای تعیین جنسیت.

در نهایت مهم ترین نکته در دوران بارداری حفظ سلامت مادر و جنین و اطمینان از انجام مراقبت های دوران بارداری به طور کامل و منظم است. جنسیت جنین هر چه که باشد نباید تأثیری بر ارزش و جایگاه او در خانواده و جامعه داشته باشد. عشق و مراقبت والدین باید شامل همه فرزندان صرف نظر از جنسیت باشد.

پرسش و پاسخ

۱. آیا سونوگرافی هفته دوازدهم بارداری می تواند جنسیت جنین را به طور قطعی مشخص کند؟

خیر سونوگرافی هفته دوازدهم بارداری نمی تواند جنسیت جنین را به طور قطعی و صددرصدی مشخص کند. دقت تشخیص در این سن بارداری بین ۷۰% تا ۹۵% است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای تشخیص قطعی جنسیت روش های دیگر مانند NIPT آمنیوسنتز یا CVS مورد نیاز است که معمولاً فقط در موارد خاص پزشکی انجام می شوند.

۲. اگر در سونوگرافی هفته دوازدهم جنسیت جنین دختر تشخیص داده شود آیا احتمال اشتباه وجود دارد؟

بله احتمال اشتباه در تشخیص جنسیت دختر در سونوگرافی هفته دوازدهم بیشتر از تشخیص جنسیت پسر است. به دلیل ظرافت اندام های تناسلی دخترانه در این سن بارداری ممکن است تشخیص دقیق دشوار باشد و احتمال اشتباه وجود داشته باشد. توصیه می شود برای اطمینان بیشتر سونوگرافی در هفته های بعد (به ویژه هفته ۱۸ تا ۲۰) تکرار شود.

۳. چه عواملی می توانند باعث اشتباه در تشخیص جنسیت جنین در سونوگرافی هفته دوازدهم شوند؟

عوامل مختلفی می توانند باعث اشتباه در تشخیص جنسیت جنین در سونوگرافی هفته دوازدهم شوند از جمله :

• سن بارداری کم : هرچه سن بارداری کمتر باشد دقت تشخیص کمتر است.
• موقعیت نامناسب جنین : اگر جنین در موقعیت نامناسبی قرار داشته باشد مشاهده دقیق ناحیه تناسلی دشوار خواهد بود.
• کیفیت پایین دستگاه سونوگرافی : دستگاه های قدیمی تر با وضوح تصویر کمتر دقت پایین تری دارند.
• عدم تجربه سونوگرافیست : سونوگرافیست های کم تجربه ممکن است در تفسیر تصاویر و تشخیص نشانه های جنسیتی دچار اشتباه شوند.
• چاقی مادر : چاقی مادر می تواند کیفیت تصاویر سونوگرافی را کاهش دهد.

تأکید مهم : اطلاعات ارائه شده در این مقاله جنبه عمومی دارند و جایگزین مشاوره و نظر تخصصی پزشک نیستند. برای دریافت اطلاعات دقیق تر و متناسب با شرایط خاص خود حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.