قصور به معنای عجز و ناتوانی و کوتاهی کردن از کاری است، اما اگر بخواهیم لفظ قصور پزشکی را درباره اقدامات تشخیصی و درمانی به کار ببریم باید دارای شرایطی باشد؛ اول این که درمانگر، باید مسوولیت تشخیص یا درمان بیماری فردی را برعهده گرفته باشد؛ دوم آنکه در راستای این اقدام درمانی یا تشخیصی، اقدامی را انجام داده باشد که بر اساس قواعد علمی و قانونی نباشد، سوم آن که کار انجام شده موجب ضرر و زیان فرد بیمار شده باشد، و اینکه باید رابطه علیت بین اقدام درمانگر و صدمه‌ای که به بیمار رخ داده را احراز کنیم.
در حرفه پزشکی که در واقع یک تخصص است، با همه رعایت اخلاق پزشکی گاهی در روند درمان قصورهایی رخ می‌دهد که منجر به واردشدن ضرر و زیان‌هایی به بیمار و حتی گاهی مرگ میشود.
در صورت بروز قصور پزشکی در روند درمان، بیمار با اطلاع از قوانین می‌تواند به مراجع ذیصلاح شکایت کند و پرونده وی در سازمان نظام پزشکی یا سازمان پزشکی قانونی مورد بررسی قرار می‌گیرد و این دو با اعلام نظر کارشناسی می‌توانند وقوع قصور را تایید کنند یا خیر و بر این اساس هرساله بخشی از پرونده‌های شکایتی مربوط به قصور پزشکی در پزشکی قانونی با محرز شدن قصور محکوم و بخشی هم تبرئه می‌شوند.
برخی از بیماران حتی اطلاع ندارند که در چه صورت می‌توانند از پزشک یا درمانگر خود بابت “قصور پزشکی” شکایت کنند و گاهی نیز برای بیماران پیش می‌آید که به دلیل نگرانی از طولانی شدن روند رسیدگی به شکایت حتی در صورت رخداد قصور پزشکی، از شکایت صرف‌نظر می‌کنند. برخی نیز به اشتباه تصور می‌کنند که قصور پزشکی تنها به معنای عدم انجام یک اقدام درمانی برای بیمار است و با انواع قصور پزشکی و حقوق خود آشنایی کافی ندارند.
برخی از بیماران حتی اطلاع ندارند که در چه صورت می‌توانند از پزشک یا درمانگر خود بابت “قصور پزشکی” شکایت کنند و گاهی نیز برای بیماران پیش می‌آید که به دلیل نگرانی از طولانی شدن روند رسیدگی به شکایت حتی در صورت رخداد قصور پزشکی، از شکایت صرف‌نظر می‌کنند.
در این گزارش سعی شده است با گفت وگویی که با دکتر بابک سلحشور مدیرکل کمیسیون‌های پزشکی، سازمان پزشکی قانونی انجام شده است به سوالاتی نظیر اینکه قصور پزشکی چیست؟ و چرا رخ می دهد؟، انواع قصور چیست؟ مراجع ذیصلاح رسیدگی به قصور چه دستگاه هایی هستند؟ بیشترین قصور در چه رشته هایی رخ می دهد؟ و اینکه در بیش از دوسالی که از شیوع کرونا گذشت، قصوری هم در این خصوص بوده است یا نه؟ پاسخ داده شود.
به طور کلی چند نوع قصور پزشکی داریم ؟
مدیرکل کمیسیون های پزشکی، سازمان پزشکی قانونی: قصور پزشکی به ۴ شکل بی‌مبالاتی، بی‌احتیاطی، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی ممکن است اتفاق بیفتد، بی‌مبالاتی یعنی کارهایی که یک پزشک یا درمانگر باید در روند درمان برای بیمار انجام دهد، اما انجام نداده است که شدیدترین نوع قصور است.
بی‌احتیاطی یعنی کارهایی که نباید برای مریض انجام دهد، اما انجام داده است، عدم مهارت یعنی اتفاقی که به دلیل عدم مهارت درمانگر در هنگام انجام جراحی یا اقدام درمانی و تشخیصی، رخ می‌دهد و معمولا هم توسط پزشکان جوانتر انجام می شود و عدم رعایت نظامات دولتی نیز عدم رعایت بخشنامه، پروتکل‌ها و آیین نامه های ابلاغی وزارت بهداشت است که به دلیل عدم رعایت، منجر به قصور و خسارتی و عارضه به بیمار میشود.
این دستورالعمل از سوی وزارت بهداشت ابلاغ میشود برای مثال اگر ابلاغ شود که یک نوع آمپول باید صرفاً در مراکز درمانی بیمارستانی تزریق شود و یک پزشک در مطب این کار را انجام دهد و اتفاقی برای بیمار رخ دهد، می‌توان آن را به عنوان قصور بررسی کرد.
برخی از عوارض بعد از درمان یا جراحی ها جزء عوارض شناخته شده بعد از روند درمان هستند زمانی منتسب به قصور است که کادر درمان تمام اقدامات درمان را برای بیمار انجام نداده است، قصور خواهد بود.
تفاوت خطای انتظامی با قصور پزشکی چیست؟
سلحشور: اگر پزشکی مسوولیت درمان یک بیمار را برعهده گرفت و اقدامی را انجام داد که برخلاف موازین علمی و قانونی بود و این مسئله محرز شد و اقدام یا عدم اقدام در درمان بیمار، باعث آسیب به فرد نشد، خطای انتظامی در نظر گرفته میشود و لفظ قصور برای او به کار برده نمی‌شود، اما بر اساس قوانین سازمان نظام پزشکی، این خطای انتظامی می‌تواند از توبیخ شفاهی و کتبی و درج در پرونده تا ابطال پروانه مطب را در پی داشته باشد.
تفاوت رسیدگی به پرونده‌های پزشکی در سازمان پزشکی قانونی با نظام پزشکی چیست؟
سلحشور: سازمان نظام پزشکی به تخلفات صنف پزشکی رسیدگی می‌کند و سازمان پزشکی قانونی زیر نظر قوه قضائیه است و پزشکی قانونی، تخلفات و خساراتی که جنبه کیفری داشته باشد را بررسی و پیگیری می‌کند، برای مثال اگر فردی از برخورد ناشایست پزشک یا بیش از اندازه اخذ کردن تعرفه ویزیت شکایت داشته باشد باید به سازمان نظام پزشکی شکایت ببرد، اما درباره خطاهای پزشکی که منجر به آسیب جسمی یا روحی فرد شده سازمان نظام پزشکی و پزشکی قانونی می‌توانند به موضوع رسیدگی کنند.
اگر فردی برای شکایت به مرجع قضایی یعنی دادسرای ویژه جرایم پزشکی مراجعه کند، بازپرس پرونده می‌تواند پرونده را هم به پزشکی قانونی و هم نظام پزشکی پرونده ارجاع دهد.
چگونه فردی متوجه شود که قصور پزشکی در روند درمانی وی رخ داده و چگونه باید اعلام قصور کند؟
مدیرکل کمیسیون های پزشکی، سازمان پزشکی قانونی: برای اینکه بیمار از حقوق خود آگاه شود یک منشور حقوق بیمار در تمام بیمارستان‌ها نصب شده است و بیماران با مطالعه این منشور می‌توانند از حقوق خود آگاه شوند.
با این وجود بیماران معمولاً پس از یک جراحی یا یک اقدام درمانی یا تشخیصی اگر دچار عارضه‌ای شوند یا اگر حس کنند که در راستای این اقدام، کوتاهی از سوی پزشک معالج، کادر درمان یا بیمارستان اتفاق افتاده، معمولا شکایت می‌کنند، اگر انجام یک اقدام درمانی منجر به نقص عضو یا فوت شده باشد نیز معمولاً همراهان بیمار شکایت می‌کنند.
مردم برای اعلام قصور می توانند ازچند طریق اقدام کنند،یکی تنظیم شکایت در دادسرای رسیدگی به جرایم پزشکی و دیگری مراجعه به سازمان نظام پزشکی است و حتما باید برای پزشکی قانونی نامه ای از طریق یک مرجع ذیصلاح برای ما آمده باشد تا قصور از طریق ما در داخل کمیسیون های تخصصی مورد بررسی قرار گیرد.
قاضی می تواند پرونده را هم به نظام پزشکی و پزشکی قانونی ارجاع دهد، اما بهتر است که پرونده به یک جا ارجاع شود تا مشکلاتی را به همراه نداشته باشد.
منبع این خبر وبسایت دکتر نیوز می‌باشد/