تکرار کلاهبرداری‌‌ سفته بازان از کم سوادی مالی مردم/ضعف دولت‌ها در فرهنگ‌سازی رفتار‌ اقتصادی

نقش فـرهنگ کار در اقتصاد (۹)

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، به‌کارگیری مهارت‌های مالی نظیر مدیریت مالی فردی، بودجه‌بندی مالی شخصی و سرمایه‌گذاری به گونه‌ای که موثر بوده و برای اقتصاد زیان‌آور نباید به معنای سواد مالی است. در واقع سواد مالی، اساس و پایه رابطه افراد جامعه با پول و رفتار‌های سالم مالی است و کمترین اثرات زیان‌بار و بیشترین اثرات مثبت را در اقتصاد به همراه دارد. از این رو آموزش سواد مالی به افراد جامع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

حال این پرسش مطرح است که سواد مالی جامعه چگونه ارتقا می‌یابد؟ دولت‌ها در این افزایش سطح سواد مالی چه میزان نقش دارند و آیا به وظیفه خود در این زمینه عمل کرده‌اند؟ نقش نهاد‌های آموزشی مانند وزارت آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها در این زمینه به چه صورت است؟

به طور قطع سواد مالی طیف وسیعی از مفاهیم و واژه‌ها و دانش را در بر می‌گیرد. راهکاری متعددی برای آموزش سواد مالی وجود دارد و از آنجا که بی سوادی مالی منجر به مشکلات متعددی برای افراد می‌شود ارتقای سواد مالی از بسیاری از بحران‌ها و مشکلاتی که به این واسطه ایجاد می‌شود نیز جلوگیری می‌کند.

سواد مالی به حفظ بهتر دارایی و رفتار اقتصادی افراد جامعه منجر می‌شود

علیرضا سخایی، کارشناس امور بانکی و پولی در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا درباره تاثیرات سواد مالی بر اتخاذ رفتار‌های مناسب‌تر اقتصادی توسط افراد جامعه، اظهار کرد: حفظ ارزش نقدینگی و دارایی افراد اکنون به دغدغه روز مردم بدل شده است. دارایی‌ها از بازاری به بازار دیگر می‌چرخد تا ارزش خود را حفظ کند. در هفته‌های اخیر شاهد هستیم که تب خرید طلا در میان مردم بالا گرفته است و مردم در تلاش هستند تا با شیوه‌های مختلف نقدینگی و دارایی خود را متناسب با تورم و تغییرات قیمتی حفظ کنند. در این میان طبیعی است که سواد مالی افراد به حفظ بهتر دارایی و رفتار و عملکرد بهتر اقتصادی کمک خواهد کرد.

حفظ دارایی و ارزش افزوده بالاتر برای دارایی‌ها با ارتقای سواد مالی

وی افزود: در بحث حفظ دارایی دو موضوع وجود دارد یکی اینکه ارزش دارایی را حفظ کرده و دیگری آن که آن را افزایش دهیم. برخی کالا‌ها مانند طلا و ارزها، یا زمین و مسکن به صورت سنتی از گذشته جزو دارایی افراد محسوب می‌شود. برخی از این کالا‌ها همانند طلا ارزش ذاتی ندارد و قیمت آن متناسب با ارزشی است که اقتصاد‌ها در ایران و جهان به آن می‌بخشند و تحت تاثیر سفته‌بازی است مثال آن هم ارزش پلاتین است که بهای آن در دوره‌هایی بیش از طلا بوده است، اما اکنون قیمت آن نیمی از طلا است.

ورود نقدینگی به برخی بازار‌های مالی با آینده مبهم

این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات مهم دیگر نیز درگیرشدن مردم در کلاهبرداری است. برخی از مردم نقدینگی خود را وارد رمز‌های دیجیتال می‌کنند در حالی که همه رمزارز‌ها ارزشمند نیستند و پروژه‌های کلاهبرداری نیز در این میان وجود داشته است.

وی افزود:‌نبود دانش موجب می‌شود تا فرد نقدینگی خود را وارد بازار‌های سفته‌بازانه‌ای کند که در دوره‌هایی تورم عجیب وغریب تجربه کرده و یا آنکه درگیر در بازار‌هایی شوند که کلاهبرداری سفته بازان در آن وجود دارد. این درحالی است که به طور معمول در اقتصاد‌های سالم نقدینگی باید وارد بورس و فعالیت‌های تولیدی شود.

بازار‌های پرتقاضای مصرف محلی برای جمع‌آوری نقدینگی افراد

سخایی گفت: دانش سواد مالی و نیازسنجی درست بازار‌ها موجب می‌شود تا رفتار‌های درست اقتصادی نیز صورت گیرد. به طور مثال اکنون کشور ما با بحران انرژی و ناترازی مواجه است اگر سرمایه‌گذاران در سال‌های گذشته با راهکار‌های نقدینگی‌های خرد را جمع‌آوری و در تولید انرژی به کار می‌بردند اکنون بخشی از انرژی مورد نیاز تامین می‌شد. تولیدی که مخاطب و نیاز به آن نیز وجود دارد.

بستر مناسب سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی

این کارشناس مسائل پولی و بانکی با اشاره به ایراداتی که به ساختار بورس در کشور وجود دارد، عنوان کرد: اگر هدایت نقدینگی به بازار سرمایه به درستی صورت می‌گرفت به واسطه شرکت‌های تولیدی که در این زمینه وجود دارند این فرصت به وجود می‌آمد که سرمایه‌های خرد مردم را در تولید مناسب به کار گیرند. اکنون در حوزه آب، گاز، برق و کلیه انرژی‌ها و مواد غذایی کمبود‌هایی وجود دارد و بستر خوبی برای سرمایه‌گذاری است.

سخایی با اشاره به نقش دولت در افزایش سواد مالی و کم‌کاری در حوزه افزایش سواد مالی در جامعه، تصریح کرد: افزایش سواد مالی در جامعه نیازمند انجام برنامه‌ریزی‌های در تمام سطوح سنی است. این آموزش‌ها باید از کودکی آغاز و در بزرگسالی ادامه یابد و در این مسیر نقش رسانه‌های عمومی نیز در آگاهی‌بخشی به مردم اهمیت بسزایی دارد.

این کارشناس مسائل پولی و بانکی عنوان کرد: دولت‌ها هم در بحث فرهنگ‌سازی ضعیف عمل کرده‌اند و هم در برهه‌هایی که مردم درست عمل کرده و به طور مثال وارد بورس شدند به اعتماد عمومی مردم لطمه زده است.

جذب نقدینگی و عملکرد درست در اقتصاد

سخایی به وضعیت و عملکرد دولت ها اشاره کرد و گفت: در سال ۹۶ مردم با تبلیغات و حمایت گسترده دولتی، سرمایه خود را وارد بازار سرمایه کردند این بازار تا ۸ برابر رشد کرد، اما این رشد بی‌پشتوانه، سقوط کرد و ارزش دارایی مردم به یک چهارم و یک پنجم تقلیل یافت. عملکرد دولت‌ها موجب شده تا مردم از بازار سرمایه که مناسبترین بازار برای جذب نقدینگی و عملکرد درست در اقتصاد است، فراری داده شوند و اعتماد خود را به بورس از دست بدهند.

وی عنوان کرد: باید از ظرفیت بازار سرمایه برای تامین مالی استفاده کرد و ضدفرهنگ سازی که صورت گرفت موجب شد تا مردم اکنون بسیاری از بازار‌های موازی و حتی سفته‌بازانه را به بازار مولدی مانند بازار سرمایه ترجیح دهند.

سخایی خاطرنشان کرد: دولت باید حمایت‌هایی را از بازار سرمایه انجام دهد تا بتواند اعتماد دوباره را به این بازار برگرداند. وقتی از تولید حمایت شود مردم نیز سود می‌کنند و نقدینگی‌های خرد به درست‌ترین جای ممکن که برای اقتصاد نیز مفید است، هدایت می‌شود.

وی به حباب برخی بازار‌های موازی از جمله سکه اشاره کرد و افزود: معنای حباب سکه، یعنی نرخ‌های کاذب و دولت از این حباب سود کسب می‌کند. حضور سرمایه‌های سرگردان در بازاری مانند زمین و مسکن نیز سفته‌بازانه است و به طور طبیعی باید تقاضا‌های واقعی در این بخش مهم از اقتصاد وجود داشته باشد، اما شاهد هستیم افراد تنها برای حفظ دارایی و چندبرابرشدن ارزش نقدینگی خود سرمایه خود را وارد این بازار می‌کنند.

تشکیل پرونده‌های قضایی و از دست رفتن دارایی مردم با نبود سواد مالی

کارشناس بانکی و پولی اظهار کرد: در بحث حفظ ارزش نقدینگی و دارایی در کشور ما ضعف‌های زیادی وجود دارد و نقدینگی به سمت بازار‌های سفته‌بازانه هدایت می‌شود و از سوی دیگر کلاهبرداری‌هایی در این فضا انجام می‌شود که به از دست رفتن دارایی و نقدینگی مردم منجر شده و پرونده‌های قضایی در این خصوص تشکیل می‌شود.